નવી દિલ્હી લોકસભા બેઠક પરથી ભાજપ ઉમેદવાર અને સુષ્મા સ્વરાજની પુત્રી બાંસુરી સ્વરાજની જીત થઈ છે. વર્ષ 1947માં દેશની આઝાદીના ચાર વર્ષ પછી 1951માં રચાયેલી દેશની સૌથી જૂની લોકસભાનો ભાગ નવી દિલ્હી બેઠકમાં દિલ્હીની કુલ 70 વિધાનસભાઓમાંથી 10નો સમાવેશ થાય છે. જેમાં કરોલ બાગ, પટેલ નગર, મોતી નગર, દિલ્હી કેન્ટ, રાજેન્દ્ર નગર, નવી દિલ્હી, કસ્તુરબા નગર, માલવિયા નગર, આરકે પુરમ, ગ્રેટર કૈલાશ વિધાનસભાનો સમાવેશ થાય છે. કરોલ બાગ વિધાનસભા મધ્ય દિલ્હી જિલ્લાનો ભાગ છે, જ્યારે નવી દિલ્હી (NDMC), પટેલ નગર, દિલ્હી કેન્ટ, આરકે પુરમ, ગ્રેટર કૈલાશ અને રાજેન્દ્ર નગર નવી દિલ્હી જિલ્લાનો ભાગ છે. મોતી નગર પશ્ચિમ દિલ્હી જિલ્લા, કસ્તુરબા નગર દક્ષિણ પૂર્વ જિલ્લા, માલવિયા નગર દક્ષિણ જિલ્લાનો એક ભાગ છે.
નવી દિલ્હી લોકસભામાં સંસદ ભવન, રાષ્ટ્રપતિ ભવન, સુપ્રીમ કોર્ટ, વડાપ્રધાન ગૃહ, કેન્દ્રીય મંત્રાલય, ઇન્ડિયા ગેટ, કનોટ પ્લેસ, નવી દિલ્હી રેલ્વે સ્ટેશન, કેન્દ્રીય કર્મચારી ગૃહ, બાંગ્લા સાહેબ ગુરુદ્વારા, સેક્રેડ હાર્ટ ચર્ચ, સંસદસભ્ય ગૃહ, તમામ રાજ્યોમાં દેશભરમાં ભવન, દિલ્હી કેન્ટ મિલિટરી ટ્રેનિંગ એરિયા અને ઘણી મહત્વની સરકારી સંસ્થાઓ અને ઘણી ઐતિહાસિક ઇમારતો ત્યાં હાજર છે.
AAPના દિગ્ગજ નેતા સોમનાથ ભારતી vs બાંસુરી સ્વરાજ
AAP એ નવી દિલ્હી મતવિસ્તાર માટે ત્રણ વખત દિલ્હીના ધારાસભ્ય રહેલા સોમનાથ ભારતીને ઉમેદવાર બનાવ્યા છે, તો ભાજપે સામે દિવંગત ભૂતપૂર્વ કેન્દ્રીય મંત્રી સુષ્મા સ્વરાજની પુત્રી બાંસુરી સ્વરાજને મેદાને ઉતાર્યા છે. ભાજપે તેના વર્તમાન સંસદસભ્ય મીનાક્ષી લેખીને છોડીને એક નવોદિત ઉમેદવાર કે જેને કાનૂની વ્યવસાયમાં 15 વર્ષનો અનુભવ છે, બાંસુરી સ્વરાજને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે.
ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) એ લોકસભા ચૂંટણી માટે જાહેર કરેલી ઉમેદવારોની તેની પ્રથમ યાદીમાં 195 નેતાઓનો સમાવેશ કર્યો હતો, જેમાં દિલ્હીની 7 સંસદીય બેઠકોમાંથી 5નો પણ સમાવેશ થાય છે. ભાજપે નવી દિલ્હી લોકસભા સીટ પરથી બાંસુરી સ્વરાજને ટિકિટ આપી છે. બાંસુરી સ્વરાજ ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા અને પૂર્વ વિદેશ મંત્રી સ્વર્ગસ્થ સુષ્મા સ્વરાજની પુત્રી છે. સુષ્મા સ્વરાજ દિલ્હીના પ્રથમ મહિલા મુખ્યમંત્રી પણ રહી ચૂક્યા છે
બાંસુરી સ્વરાજ ભાજપના યુવા નેતા છે અને તેમનો જન્મ 1982માં દિલ્હીમાં થયો હતો. બાંસુરીએ ઇંગ્લેન્ડની વોરવિક યુનિવર્સિટીમાંથી અંગ્રેજી સાહિત્યમાં સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવી હતી. બાદમાં તેણે કાયદાનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો. તેણે લંડનની બીપીપી લો સ્કૂલમાંથી કાયદાની ડિગ્રી મેળવી. તે સુપ્રીમ કોર્ટમાં પ્રેક્ટિસ કરે છે અને વકીલાતનો 15 વર્ષથી વધુનો અનુભવ ધરાવે છે. તે વર્ષ 2007માં દિલ્હી બાર કાઉન્સિલમાં જોડાઈ હતી. લાંબી વકીલાત કારકિર્દીમાં, બાંસુરીએ રિયલ એસ્ટેટ, કોન્ટ્રાક્ટ અને ટેક્સ સહિતના ઘણા ફોજદારી કેસ લડ્યા છે. ગયા વર્ષે 26 માર્ચે ભારતીય જનતા પાર્ટીએ તેમને દિલ્હી બીજેપીના લીગલ સેલના સહ-સંયોજક બનાવ્યા હતા. પાર્ટીએ હવે બાંસુરીને નવી દિલ્હી સંસદીય બેઠક પરથી ઉતાર્યા છે, જે અરવિંદ કેજરીવાલનો ગઢ છે.
લોકસભા ચૂંટણીમાં બાંસુરી સ્વરાજ સામે આમ આદમી પાર્ટી તરફથી મળેલા કઠિન પડકારને પાર કરીને આ બેઠક ભાજપને જીતાડવાની જવાબદારી છે. આ પડકાર એટલા માટે પણ વધી ગયો છે કારણ કે કેન્દ્રીય મંત્રી મીનાક્ષી લેખીની ટીકીટ કાપીને તેમને ટિકિટ આપવામાં આવી છે. દિલ્હીમાં ભાજપે તેની પ્રથમ યાદીમાં 5 બેઠકો માટે ઉમેદવારોની જાહેરાત કરી હતી જેમાં 4 વર્તમાન સાંસદોની ટિકિટ રદ કરવામાં આવી હતી.
જોકે, આમ આદમી પાર્ટી દ્વારા બાંસુરીની ઉમેદવારીનો વિરોધ કરવામાં આવી રહ્યો છે. પાર્ટીના નેતા આતિષીનું કહેવું છે કે ભાજપે નવી દિલ્હીથી એવા ઉમેદવારને ટિકિટ આપી છે જેઓ વારંવાર કોર્ટમાં રાષ્ટ્રીય હિતની વિરુદ્ધ ઉભા રહ્યા છે. તે દેશના વિરોધીઓનો બચાવ કરતી રહી છે. આતિશીનો દાવો છે કે બાંસુરી સ્વરાજે લલિત મોદીનો કેસ પણ લડ્યો હતો.
નવી દિલ્હી લોકસભામાં SC સમુદાયના 21% થી વધુ સભ્યો છે જ્યારે મુસ્લિમ સમુદાય લગભગ 11% છે. આ લોકસભાનો સાક્ષરતા દર લગભગ 78 ટકા છે. ભારતના ચૂંટણી પંચના 2009ના અહેવાલ મુજબ, નવી દિલ્હી લોકસભા મતવિસ્તારમાં (વિસ્તાર નં. 4) કુલ 1,373,146 મતદારો છે. જેમાંથી 767,222 મતદારો પુરૂષ છે અને બાકીના 605,924 મહિલા મતદારો છે. અહીંની વસ્તી 21,753,486 છે.
નવી દિલ્હી લોકસભાની પ્રથમ ચૂંટણી 1952માં યોજાઈ હતી જેમાં કિસાન મઝદૂર પ્રજા પાર્ટીના મહિલા ઉમેદવાર સુચેતા કૃપાલાનીએ કોંગ્રેસના ઉમેદવાર મન મોહની સહગલને હરાવીને જીત મેળવી હતી. કોંગ્રેસના અજય માકન પણ 2004 અને 2009માં યોજાયેલી લોકસભા ચૂંટણીમાં સતત બે વખત આ બેઠક પરથી સાંસદ રહી ચૂક્યા છે.
પ્રખ્યાત ફિલ્મ કલાકારો અને મોટા નેતાઓ પણ નવી દિલ્હી લોકસભા સાથે જોડાયેલા રહ્યા છે. 1992ની ચૂંટણીમાં અભિનેતા રાજેશ ખન્ના કોંગ્રેસની ટિકિટ પર ચૂંટણી જીતીને સંસદમાં ગયા હતા. 1992ની ચૂંટણીમાં રાજેશ ખન્નાએ ભાજપના ઉમેદવાર અને અભિનેતા શત્રુઘ્ન સિન્હાને હરાવ્યા હતા. રાજેશ ખન્ના કોંગ્રેસની ટિકિટ પર 1991માં ફરી ચૂંટણી લડ્યા હતા પરંતુ તેઓ ભાજપના નેતા લાલકૃષ્ણ અડવાણી સામે હારી ગયા હતા. બીજેપી તરફથી અટલ બિહારી વાજપેયી પણ 1977 અને 1980માં નવી દિલ્હી લોકસભામાંથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા છે.
2014 અને 2019નો આદેશ
2014ની ચૂંટણીમાં બીજેપી ઉમેદવાર મીનાક્ષી લેખી નવી દિલ્હી સીટ પરથી જીત્યા હતા, તેમને 4,53,350 વોટ મળ્યા હતા. AAPના આશિષ ખેતાન 2,90,642 મતો સાથે બીજા સ્થાને અને કોંગ્રેસના અજય માકન 1,82,893 મતો સાથે ત્રીજા સ્થાને હતા. જયારે 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં બીજેપી ઉમેદવાર મીનાક્ષી લેખી ફરી જીત્યા, તેમને 5,04,206 વોટ મળ્યા. તેમણે કોંગ્રેસના ઉમેદવાર અજય માકનને 2,56,504 મતોથી હરાવ્યા હતા. અજય માકનને કુલ 2,47,702 વોટ મળ્યા.
