ભારત સરકાર હવે “ડિજિટલ એડ્રેસ આયડેન્ટિટી (Digital Address Identity)” સિસ્ટમ પર કામ કરી રહી છે, જે દેશમાં સરનામા માટે એક યુનિક ડિજિટલ ઓળખપત્ર (જેમ કે આધાર વ્યક્તિ માટે છે) સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ છે. આ નવી પહેલને દેશમાં રહેણાંક ઓળખ માટેના દૃષ્ટિકોણમાં ઐતિહાસિક ફેરફાર માનવામાં આવી રહ્યો છે.
મુખ્ય મુદ્દા:
1. શું છે ડિજિટલ સરનામું (Digital Address ID)?
-
દરેક ઘરને કે સ્થાનને એક અદ્વિતીય ડિજિટલ સરનામું આપવામાં આવશે.
-
આ સરનામું સ્ટાન્ડર્ડ ફોર્મેટમાં હશે અને લેટર, નમ્બર અથવા QR કોડના રૂપમાં ઉપયોગમાં લેવાશે.
-
એ પર્સનલ કન્સેન્ટ સાથે શેર કરી શકાશે – કોઈ પણ કંપની કે સેવા આપનાર વ્યક્તિની મંજૂરી વગર ઉપયોગ નહિ કરી શકે.
2. આ જરૂરિયાત શા માટે ઊભી થઈ?
-
સરનામા લખવામાં સ્પષ્ટતા ન હોવા અથવા ભૌગોલિક સચોટતાની અછતને કારણે:
-
કુરિયર, ફૂડ ડિલિવરી, ઇ-કોમર્સમાં મોડું થાય છે.
-
સરકારી સેવાઓ ખોટા સરનામે પહોંચી શકે છે.
-
વર્ષે 10-14 અબજ ડોલરનો નુકસાન થતો રહ્યો છે (GDPના 0.5% જેટલો).
-
3. સરકાર શું કરી રહી છે?
-
ભારત પોસ્ટ વિભાગે પહેલ કરી છે, જેના ઉપર પ્રધાનમંત્રી કાર્યાલય સીધું નિરીક્ષણ કરે છે.
-
આગામી મહીનાઓમાં ડ્રાફ્ટ નીતિ જાહેર થશે અને જમણા દરફાર માટે લોકમતે માગણી થશે.
-
શિયાળુ સત્ર (2025) દરમિયાન સંસદમાં કાયદો આવી શકે છે, જેમાં એક નવી “Digital Address Authority” રચાશે.
4. લાભો:
-
સરકારી યોજના કે સ્કીમ ઉપલબ્ધતા વધુ સરળ બનશે.
-
કાગળવિહિન, ઝડપી અને સચોટ સરનામા સાથે ડિલિવરી/સેવા સરળ બનશે.
-
ખોટી માહિતી આપવી મુશ્કેલ બનશે.
-
લોકોને સરનામું સરળતાથી ડિજિટલ રીતે શેર કરવાનો વિકલ્પ મળશે (માત્ર મંજૂરી પછી).
5. પ્રાઈવસી અને સુરક્ષા:
-
સરનામું શેર કરવું કે નહીં તે વ્યક્તિના અધિકાર હેઠળ રહેશે.
-
કોઈપણ કંપની કે પ્લેટફોર્મ તેને માન્ય પરવાનગી વિના ઉપયોગ નહિ કરી શકે.
-
ડેટા પ્રોટેક્શન અધિનિયમ હેઠળ એ સુરક્ષિત રહેશે.
ભવિષ્યના પરિણામો:
-
આધાર, ડિજિટલ પેમેન્ટ અને હવે ડિજિટલ સરનામું – ભારત વિકસિત ડિજિટલ ઓળખ પદ્ધતિઓ તરફ દ્રૂત ગતિએ આગળ વધી રહ્યું છે.
-
આથી ભારતના તમામ નાગરિકો માટે સર્વિસ ડિલિવરી વધુ અસરકારક, સુરક્ષિત અને ઝડપી બનશે.
