રાષ્ટ્રપતિએ સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય પર સવાલ ઉઠાવ્યા
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદીએ સુપ્રીમ કોર્ટને પૂછેલા 14 પ્રશ્નો રાજ્યપાલ અને રાષ્ટ્રપતિની સત્તાઓ સાથે સંબંધિત છે. આ પ્રશ્નો બંધારણના અનુચ્છેદ 200, 201, 361, 143, 142, 145(3), 131 સાથે સંબંધિત છે. આ પ્રશ્નોમાં પૂછવામાં આવ્યું છે કે, જ્યારે રાજ્યપાલ પાસે બિલ આવે છે ત્યારે તેમની પાસે કયા વિકલ્પો હોય છે? શું રાજ્યપાલ મંત્રી પરિષદની સલાહનું પાલન કરવા બંધાયેલા છે? શું રાજ્યપાલનો વિવેક ન્યાયિક સમીક્ષાને પાત્ર છે?
President Murmu questions Supreme Court's deadline ruling on state Bills
Read @ANI | Story https://t.co/N3VN6Qs3cf#PresidentMurmu #SupremeCourt pic.twitter.com/YcFwZP1n3s
— ANI Digital (@ani_digital) May 15, 2025
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ દ્વારા સુપ્રીમ કોર્ટને પૂછાયેલા 14 બંધારણલક્ષી પ્રશ્નોનું સંપૂર્ણ સરવાળો છે, જેનો ઉદ્દેશ ભારતના સંવિધાનમાં રાજ્યપાલ અને રાષ્ટ્રપતિની ભૂમિકાઓ, સત્તાઓ અને જવાબદારીઓ અંગે સ્પષ્ટતા મેળવવાનો છે, ખાસ કરીને વિધાનસભા પાસ કરેલા બિલોના નિર્ણયપ્રક્રિયા સંદર્ભે.
આ પ્રશ્નો ભારતના સંવિધાનના વિવિધ અનુચ્છેદોની પરિભાષા, મર્યાદાઓ અને ન્યાયિક સમીક્ષા સંબંધિત મુદ્દાઓ ઊભા કરે છે. નીચે દરેક પ્રશ્નને સરળ ભાષામાં સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરું છું:
રાષ્ટ્રપતિના 14 પ્રશ્નોનું સરળ સમજૂતીભર્યું વિશ્લેષણ:
1. રાજ્યપાલના વિકલ્પો – અનુચ્છેદ 200 હેઠળ શું શક્યતા છે?
➡️ શું રાજ્યપાલ પાસે બિલ મંજુર કરવું, અસ્વીકારવું, રાષ્ટ્રીય પતિ પાસે મોકલવું કે વિધાનસભા પરત મોકલવું સિવાય બીજો વિકલ્પ છે?
2. રાજ્યપાલને મંત્રીમંડળની સલાહ માનવી ફરજિયાત છે કે નહીં?
➡️ શું રાજ્યપાલ તેમના વિવેકાધિકારથી દુર રહીને રાજ્યના મંત્રીમંડળની સલાહ અનુસાર ચાલવા બંધાયેલા છે?
3. શું રાજ્યપાલનો વિવેકાધિકાર સીમિત છે કે પૂરતો વ્યાપ ધરાવે છે?
➡️ શું રાજ્યપાલ બિલો અટકાવી શકે છે અથવા તેમની પાસે સમયમર્યાદા વગર નિર્ણય કરવાની છૂટ છે?
4. અનુચ્છેદ 361 મુજબ રાજ્યપાલના નિર્ણય સામે ન્યાયિક સમીક્ષા શક્ય છે કે નહીં?
➡️ જો રાજ્યપાલ કોઈ નિર્ણય લે છે, તો એ નિર્ણય કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી શકે કે નહીં?
5. રાજ્યપાલના નિર્ણય માટે સમયમર્યાદા લાદવી શક્ય છે કે નહીં?
➡️ શું કોર્ટ રાજ્યપાલને બિલ પર નિર્ણય લેવા માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકે?
6. અનુચ્છેદ 201 હેઠળ રાષ્ટ્રપતિનો વિવેકાધિકાર — ક્યાં સુધી માન્ય છે?
➡️ શું રાષ્ટ્રપતિ બિલ પર અંતિમ નિર્ણય લેતા સમયે સંપૂર્ણ રીતે પોતાના વિવેકાધિકારનો ઉપયોગ કરી શકે છે?
7. રાષ્ટ્રપતિના નિર્ણય માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરવી યોગ્ય છે?
➡️ શું સુપ્રીમ કોર્ટ એવા આદેશ આપી શકે કે રાષ્ટ્રપતિએ કેટલા સમયમાં નિર્ણય લેવો?
8. શું રાષ્ટ્રપતિએ પોતે પણ કોઈ મુદ્દો આગળ વધારવા માટે અનુચ્છેદ 143 હેઠળ કોર્ટની સલાહ લેવી જોઈએ?
➡️ ખાસ કરીને જ્યારે રાજ્યપાલ કોઈ બિલ રાષ્ટ્રપતિ સમક્ષ મોકલે છે.
9. શું બિલ કાયદો બને તે પહેલા પણ ન્યાયિક સમીક્ષા થઈ શકે?
➡️ આમ કરવામાં ન્યાયવિદ્યાના મૂળ સિદ્ધાંતોનો ભંગ તો નથી થતો?
10. શું અનુચ્છેદ 142 હેઠળ સુપ્રીમ કોર્ટ રાષ્ટ્રપતિ અથવા રાજ્યપાલની સત્તા બદલાવી શકે છે?
➡️ ખાસ કરીને જયારે કોર્ટ “સંપૂર્ણ ન્યાય” માટે કોઈ આદેશ આપે.
11. શું રાજ્યપાલની મંજૂરી વગર બિલ કાયદો બની શકે છે?
➡️ એટલે કે રાજ્યપાલ રદ કરે તો શું વિધાનસભા તેમ છતાં તેને અમલમાં મૂકી શકે?
12. શું કોઈપણ ખંડપીઠ બંધારણલક્ષી પ્રશ્ન નિરાકરે તે પહેલા પાંચ ન્યાયાધીશોની ખંડપીઠ બનવી જરૂરી છે?
➡️ કારણકે અનુચ્છેદ 145(3) કહે છે કે બંધારણના “મહત્ત્વના પ્રશ્નો” માટે પાંચ જજોની ખંડપીઠ હોવી જોઈએ.
13. અનુચ્છેદ 142ની સત્તા ક્યાં સુધી વિસ્તરે છે?
➡️ શું કોર્ટ એવા આદેશ આપી શકે છે કે જે હાલના કાયદાને અવગણે?
14. અનુચ્છેદ 131 હેઠળ કેન્દ્ર-રાજ્ય વચ્ચેનો વિવાદ શું અન્ય સત્તાઓથીCourtને રોકે છે?
➡️ એટલે કે આ પ્રકારના સંવિધાનલક્ષી વિવાદોમાં શું બીજા પ્રકારની સુનાવણીઓ અસમંજસ પેદા કરે?
