ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO)મંગળ પર વધુ એક અવકાશયાન મોકલવા માટે તૈયાર છે. ઈસરો તેના પ્રથમ પ્રયાસમાં લાલ ગ્રહની ભ્રમણકક્ષામાં સફળતાપૂર્વક અવકાશયાન મૂકીને ઈતિહાસ રચ્યાના નવ વર્ષ બાદ ફરી મંગલયાન મોકલવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. ઈસરોના અધિકારીઓએ કહ્યું છે કે ભારતનું બીજું માર્સ ઓર્બિટર મિશન-2 ચાર પેલોડ વહન કરશે. ‘હિન્દુસ્તાન ટાઈમ્સ’ના એક અહેવાલ મુજબ મંગલયાન-2ના વૈજ્ઞાનિક ઉપકરણ મંગળના વિવિધ પાસાઓનો અભ્યાસ કરશે. જેમાં મંગળની આંતરગ્રહીય ધૂળ, વાતાવરણ અને પર્યાવરણનો સમાવેશ થાય છે.
ISROના એક અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે, ‘આ તમામ પેલોડ્સ વિકાસના વિવિધ તબક્કામાં છે.’ નવ વર્ષ પહેલા 24 સપ્ટેમ્બરે ભારતે તેના પ્રથમ પ્રયાસમાં જ મંગળની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ કરીને ઈતિહાસ રચ્યો હતો. આ એક એવી સિદ્ધિ હતી જે અત્યાર સુધી અન્ય કોઈ સ્પેસ એજન્સીએ હાંસલ કરી ન હતી. મંગલયાન-2ના મિશન દસ્તાવેજ અનુસાર, બીજા મંગળ મિશનમાં માર્સ ઓર્બિટ ડસ્ટ એક્સપિરિમેન્ટ (MODEX), રેડિયો ઓક્યુલ્ટેશન (RO) પ્રયોગ, એનર્જેટિક આયન સ્પેક્ટ્રોમીટર (EIS) અને લેંગમુઇર પ્રોબ અને ઇલેક્ટ્રિક ફિલ્ડ એક્સપિરિમેન્ટ (LPEX) હશે.
મંગલયાન-2ના મિશન દસ્તાવેજમાં જણાવાયું છે કે MODEX મંગળ પર ઉચ્ચ ઊંચાઈએ ધૂળની ઉત્પત્તિ, વિપુલતા, વિતરણ અને પ્રવાહને સમજવામાં મદદ કરશે. મંગળ પર હજુ સુધી ઇન્ટરપ્લેનેટરી ડસ્ટ પાર્ટિકલ (IDP)નું કોઈ માપન કરવામાં આવ્યું નથી. આ સાધન હાયપરવેલોસીટી (> 1 કિમી/સેકંડ) પર મુસાફરી કરતા થોડાક સો એનએમથી લઈને થોડા માઇક્રોમીટર સુધીના કદના કણોને શોધી શકે છે. તેના પરિણામો મંગળ પર ધૂળના પ્રવાહને સમજાવવામાં મદદ કરી શકે છે. તેઓ એ પણ પુષ્ટિ કરી શકે છે કે મંગળની આસપાસ કોઈ વલયો છે કે કેમ (કલ્પના પ્રમાણે) અને ત્યાંની ધૂળ આંતરગ્રહીય છે કે ફોબોસ અથવા ડીમોસ (મંગળના બે ચંદ્ર)માંથી આવી રહી છે.
ISRO મંગળના વાતાવરણમાં સૌર ઊર્જાના કણો અને સુપર-થર્મલ સૌર પવનના કણોને ઓળખવા માટે EIS પણ વિકસાવી રહ્યું છે. પ્રથમ મંગળ ઓર્બિટર મિશન એ ભારતનું પ્રથમ આંતરગ્રહીય પહેલ હતું. તે 5 નવેમ્બર, 2013 ના રોજ ધ્રુવીય સેટેલાઇટ લોંચ વ્હીકલ (PSLV-C25) થી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. મંગલયાન-1ને છ મહિનાના જીવન માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ નિવૃત્ત થતાં પહેલાં 2021 માં ભ્રમણકક્ષામાં સાત વર્ષ પૂર્ણ કર્યા હતા. પ્રથમ મંગળ મિશનમાં મંગળની સપાટીની વિશેષતાઓ, મોર્ફોલોજી, ખનિજશાસ્ત્ર અને વાતાવરણનો અભ્યાસ કરવા માટે પાંચ વૈજ્ઞાનિક પેલોડ વહન કરવામાં આવ્યા હતા.
