ચીન અને પાકિસ્તાનને અશાંત કરવા માટે ભારતે મોટું પગલું ભર્યું છે. હા, ઈરાનનું ચાબહાર બંદર હવે આગામી દસ વર્ષ માટે ભારતનું બની ગયું છે. ભારતે સોમવારે ચાબહાર પોર્ટના સંચાલન માટે ઈરાન સાથે 10 વર્ષના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. ભારતનું આ પગલું ન માત્ર દેશને મધ્ય એશિયા સાથે વેપાર વધારવામાં મદદ કરશે, પરંતુ આ પગલું ચીન અને પાકિસ્તાનને યોગ્ય જવાબ તરીકે પણ માનવામાં આવી રહ્યું છે. આ કારણ છે કે ચીન દ્વારા વિકસિત ગ્વાદર પોર્ટ અને હવે ભારત દ્વારા સંચાલિત ચાબહાર બંદરબાગ વચ્ચે દરિયાઈ માર્ગનું અંતર માત્ર 172 કિલોમીટર છે અને એવા ઘણા દેશો છે જે ચાબહાર બંદરનો ઉપયોગ તેમના વ્યવસાય માટે કરવા માંગે છે.
#WATCH | Union Minister of Ports, Shipping and Waterways Sarbananda Sonowal says, " Under the leadership of PM Modi, the momentous agreement that began on 23rd May, 2016, is culminating today into a long term contract, symbolising the enduring trust and depending partnership… https://t.co/uoV2yeUYVg pic.twitter.com/qDMSxxbwcC
— ANI (@ANI) May 13, 2024
ભારતનો આ સોદો વ્યૂહાત્મક રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે મધ્ય એશિયામાં ભારતનો રસ્તો સીધો અને સરળ બનાવશે. ઈરાન સાથેનો આ કરાર પ્રાદેશિક જોડાણ અને અફઘાનિસ્તાન, મધ્ય એશિયા અને યુરેશિયા સાથે ભારતના સંબંધોને વેગ આપશે. આ પહેલીવાર છે જ્યારે ભારત કોઈ વિદેશી બંદરનું સંચાલન સંભાળી રહ્યું છે. ભારતે આ બંદર પર નિયંત્રણ મેળવવું એ પાકિસ્તાનના ગ્વાદર બંદરતેમજ ચીનની બેલ્ટ એન્ડ રોડ પહેલનો પ્રતિસાદ છે. ચાબહાર પોર્ટ ભારત માટે અફઘાનિસ્તાન, મધ્ય એશિયા અને વિશાળ યુરેશિયન ક્ષેત્ર સાથે એક મહત્વપૂર્ણ કનેક્ટિવિટી લિંક તરીકે કામ કરશે.
Tehran | Union Minister of Ports, Shipping and Waterways Sarbananda Sonowal and Mehrdad Bazrpash, Minister of Roads and Urban Development of Iran present at the signing ceremony of the Contract for Equipping and operation of General cargo and container Terminals of Shahid… pic.twitter.com/4KzStXCw05
— ANI (@ANI) May 13, 2024
ચાબહાર બંદર શા માટે એટલું મહત્વનું છે?
વાસ્તવમાં, ભારત ઈચ્છે છે કે આ ચાબહાર બંદર ઈન્ટરનેશનલ નોર્થ સાઉથ ટ્રાન્સપોર્ટ કોરિડોર (INSTC) માં મુખ્ય હબ બને. INSTC ભારત અને રશિયાને ઈરાન દ્વારા જોડે છે. તે ભારત, ઈરાન, અફઘાનિસ્તાન, આર્મેનિયા, અઝરબૈજાન, રશિયા, મધ્ય એશિયા અને યુરોપ વચ્ચે નૂર પરિવહન માટે 7,200 કિમીનો મલ્ટી-મોડ ટ્રાન્સપોર્ટ પ્રોજેક્ટ છે. રશિયા-યુક્રેનના સંઘર્ષ વચ્ચે આ કોરિડોરનું મહત્વ વધુ વધી રહ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, ભારત અને ઈરાને સૌપ્રથમ 2003માં પોર્ટ પર ચર્ચા શરૂ કરી હતી. આ બંદર ઓમાનની ખાડીમાં આવેલું છે. તેની સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે ચાબહાર બંદર ઈરાનનું એકમાત્ર ડીપ સી બંદર છે, જે સમુદ્રમાં સીધો પ્રવેશ ધરાવે છે.
ભારતને કેટલો ફાયદો થશે?
આ બંદર ભારતીય વેપારીઓ અને રોકાણકારોને મધ્ય એશિયા સુધી સીધો પ્રવેશ મેળવવામાં પણ મદદ કરશે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ચાબહાર પોર્ટ દ્વારા ભારતથી મધ્ય એશિયામાં માલ મોકલવામાં લાગતો સમય એક તૃતીયાંશ ઓછો થઈ જશે. ચાબહાર પોર્ટ પર નિયંત્રણ મેળવવાથી ભારતને આયર્ન ઓર, ખાંડ અને ચોખાની આયાતમાં વધારો મળશે. એટલું જ નહીં, તે ભારતને અફઘાનિસ્તાનના ચાર શહેરો – હેરાત, કંદહાર, કાબુલ અને મઝાર-એ-શરીફ સુધી રોડ એક્સેસ પ્રદાન કરે છે. જો કે, આ ચાબહાર પોર્ટની સૌથી મહત્વની વિશેષતા એ છે કે તે પાકિસ્તાનના ગ્વાદર પોર્ટ અને ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઈનિશિએટિવના ભારતના કાઉન્ટર તરીકે કામ કરે છે. આ બંદરનો ઉપયોગ કરીને ભારત હવે પાકિસ્તાનને બાયપાસ કરીને સીધો અફઘાનિસ્તાન મોકલી શકશે. અત્યાર સુધી ભારતને વેપાર માટે પાકિસ્તાનમાંથી પસાર થવું પડતું હતું, પરંતુ હવે આ બંદર દ્વારા પાકિસ્તાનને બાયપાસ કરીને પશ્ચિમ અને મધ્ય એશિયામાં સીધો પ્રવેશ મળશે.
