કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા સનાતન ધર્મમાં અત્યંત પવિત્ર માનવામાં આવે છે અને હજારો યાત્રાળુઓ ભગવાન શિવના દર્શન માટે આ યાત્રા પર જાય છે. આ યાત્રા માટેની તૈયારી મહત્વપૂર્ણ છે, ખાસ કરીને તેના ટૂંકા મોડુ અને ભૌગોલિક અડચણો ધ્યાનમાં લેતા.
1. કૈલાશ પર્વત અને માનસરોવરનું મહત્વ
- કૈલાશ પર્વત: પવિત્ર શિવપર્વત તરીકે ઓળખાય છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ મુજબ, આ ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનું નિવાસસ્થાન છે.
- માનસરોવર તળાવ: ભગવાન બ્રહ્માજીએ મનથી સર્જ્યું તેવું માનવામાં આવે છે. આ તળાવની પરિક્રમાનું ધાર્મિક મહત્વ છે.
2. યાત્રા માટે લાયકાત અને શરતો
- પ્રાથમિક ચકાસણી: યાત્રાળુઓ માટે તંદુરસ્તી ચકાસણી ખૂબ જ આવશ્યક છે. 18થી 70 વર્ષની વચ્ચેના લોકો જ યાત્રા કરી શકે છે.
- શારીરિક તંદુરસ્તી: આ યાત્રામાં ઊંચા પહાડો અને ઓક્સિજનની અછત હોય છે, તેથી તમારું આરોગ્ય મજબૂત હોવું જરૂરી છે.
3. યાત્રા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
- પાસપોર્ટ: ચીનના તિબેટ વિસ્તારમાં યાત્રા માટે પાસપોર્ટ ફરજિયાત છે.
- વીઝા: ચીનનું વીઝા લેવું જરૂરી છે. આ આયોજનમાં ભારત સરકાર અને ચીનના અધિકારીઓ મદદ કરે છે.
- મેડિકલ પ્રમાણપત્ર: તબીબી પરીક્ષણોનો આધાર આપવો આવશ્યક છે.
4. યાત્રા માર્ગ
કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા માટે મુખ્ય બે માર્ગ છે:
- લિપુ લેખ માર્ગ (ઉત્તરાખંડ): આ માર્ગ અત્યંત પ્રસિદ્ધ છે. નવી ટેક્નોલોજી અને બોર્ડર રૂટ વિકસિત હોવાથી તેને વધુ સરળ બનાવવામાં આવ્યો છે.
- નેપાળ મારફતે માર્ગ: કાઠમંડુના માર્ગે યાત્રાળુઓ માનસરોવર સુધી પહોંચી શકે છે. આ વધુ સુવિધાજનક છે.
5. યાત્રા સમયગાળો અને શ્રેષ્ઠ સમય
- યાત્રા સામાન્ય રીતે મે થી સપ્ટેમ્બર દરમિયાન ખુલ્લી હોય છે.
- શ્રેષ્ઠ સમયગાળો: જૂન અને જુલાઈ, જ્યારે હવામાન અનુકૂળ હોય છે.
6. યાત્રા માટેની તૈયારી
- કપડાં: ગરમ કપડાં, વરસાદી જાકેટ અને ટોપી અવશ્ય લાવો.
- ડોક્ટરની સલાહ: પર્વતના ઓક્સિજન સ્તરને સહન કરવા માટે તબીબી ઉપચાર અથવા દવા સાથે રાખો.
- ફિઝિકલ ટ્રેનિંગ: યાત્રા પહેલા ટ્રેકિંગ અને મૌન્ટેન ક્લાઈમ્બિંગના વ્યવહાર માટે શારીરિક તાલીમ લેવી.
7. કુલ ખર્ચ અને પેકેજેસ
- સરકાર દ્વારા આયોજિત પેકેજની કિંમત સામાન્ય રીતે ₹1,50,000થી ₹2,00,000 વચ્ચે હોય છે.
- પ્રાઇવેટ ટૂર પેકેજેસ પણ ઉપલબ્ધ છે, જે થોડી મોંઘી હોય છે પણ વધારે આરામદાયક હોય છે.
8. ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક મહત્વ
- માનવામાં આવે છે કે કૈલાશ પર્વતની પરિક્રમા કરવાથી પુણ્ય મળે છે અને માનસરોવર તળાવમાં ડૂબકી લેવી અધ્યાત્મિક શુદ્ધિ માટે ઉત્તમ છે.
કૈલાશ પર્વત ચીનના તિબેટ સ્વાયત્ત ક્ષેત્રમાં સ્થિત છે. આ પર્વત હિન્દુઓ તેમજ બૌદ્ધ, જૈન અને બોન ધર્મના લોકો માટે આસ્થાનું કેન્દ્ર છે. અહીં હજારો લોકો પહોંચે છે. કૈલાશ માનસરોવરની યાત્રા ઉત્તરાખંડ, સિક્કિમ અને તિબેટ થઈને થાય છે. આ યાત્રાની સુરક્ષાની જવાબદારી ભારત-તિબેટીયન બોર્ડર પોલીસ (ITBP) લે છે. કુમાઉ મંડળ વિકાસ નિગમ અને સિક્કિમ ટુરિઝમ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન (KPVN) કૈલાશની યાત્રા કરતા લોકોને સહયોગ અને સહાય પૂરી પાડે છે. ટ્રિપ પર જતા લોકોનો ફિટનેસ ટેસ્ટ ‘દિલ્હી હાર્ટ એન્ડ લંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ’ દ્વારા કરવામાં આવે છે.
યાત્રા માટે ફી અને ભાડું
વિદેશ મંત્રાલયની વેબસાઇટ અનુસાર સૌ પ્રથમ તમારે KMVN ને 32,000 રૂપિયા ફી ચૂકવવાની રહેશે, જેમાં તમારે ટ્રિપ કન્ફર્મ કરવા માટે ડિમાન્ડ ડ્રાફ્ટ દ્વારા 5,000 રૂપિયાની નોન-રિફંડેબલ ફી ચૂકવવી પડશે. બાકીના 27,000 રૂપિયા તમે દિલ્હી આવીને ચૂકવી શકો છો.
ચીની વિઝા ફી 2,400 રૂપિયા હશે અને ફિટનેસ ટેસ્ટ ફી 3,100 રૂપિયા દિલ્હી હાર્ટ એન્ડ લંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટને ચૂકવવાની રહેશે. તબીબી અધિકારીની રિક્વેસ્ટ પર તમારે સ્ટ્રેસ ઇકો ટેસ્ટ માટે 2,500 રૂપિયા ચૂકવવા પડશે.
