ભારત અવકાશના ક્ષેત્રમાં પોતાનો ડંકો વગાડી રહ્યું છે. ચંદ્રયાન 3 તેના મિશનની ખૂબ નજીક પહોંચી ગયું છે. તે જ સમયે, રશિયા લુના 25 મિશનના ઉતરાણ પહેલા જ અવકાશમાં ક્રેશ થઈ ગયું. અત્યારે જ્યારે પણ અવકાશમાં જવાની વાત થાય છે, ત્યારે આપણા મગજમાં ચાંદી કે સફેદ વસ્ત્રો પહેરેલા લોકો ફરે છે, જેમને અવકાશયાત્રી કહેવામાં આવે છે. જ્યારે પૃથ્વી પર આપણે ચારે બાજુ ઓક્સિજનના શેલમાં રહીએ છીએ, ત્યારે અવકાશમાં આવું થતું નથી.
અવકાશમાં કેવી હોય છે લાઈફસ્ટાઈલ?
અવકાશમાં શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણ છે, જેના કારણે અવકાશયાત્રીઓ જમીન પર પગ પણ મૂકી શકતા નથી. તેઓ માત્ર હવામાં તરતા રહે છે. લોકોને અવકાશમાં જવા માટે વિશેષ તાલીમ આપવામાં આવે છે અને અવકાશયાત્રીઓની દિનચર્યા ખાવાથી લઈને ત્યાંના વાતાવરણમાં રહેવા માટે સંપૂર્ણપણે અલગ હોય છે.
અવકાશમાં કામ કરતી વખતે વૈજ્ઞાનિકોને અનેક પડકારોનો સામનો કરવો પડે છે. બ્રહ્માંડમાં રહેલા રેડિયેશનની સ્વાસ્થ્ય પર ખરાબ અસર પડે છે, જેથી શરીર નબળું પડવા લાગે છે. અવકાશમાં ટકી રહેવું સહેલું નથી. એટલા માટે જેઓ અવકાશમાં રહીને સંશોધન કરે છે, તેમના ખાવાથી લઈને સૂવા સુધીનું સમગ્ર શેડ્યૂલ અલગ છે. ત્યારે અવકાશમાં અવકાશયાત્રીઓની લાઈફસ્ટાઈલ કેવી હોય છે જમવાથી લઈને કેવી રીતે સુવે છે તે અવકાશમાં જાણો અહી.
અવકાશમાં ખોરાક
પહેલાની સરખામણીમાં હવે ટેક્નોલોજી ઘણી આગળ વધી ગઈ છે. અવકાશયાત્રીઓ પૃથ્વીની જેમ ખોરાક ખાતા નથી, પરંતુ તેમની પાસે થર્મો-સ્થિર ખોરાક હોય છે. તે ઓછો ભેજવાળો ખોરાક છે. તે જ સમયે, પીવા માટે મોટે ભાગે ખાસ પાવડરનો ઉપયોગ થાય છે. જોકે અમુક ખોરાક પ્રાકૃતિક રુપથી ખાવામાં આવે છે જેમ કે નટ્સ વગેરે. અવકાશમાં રહેતી વખતે, મર્યાદિત માત્રામાં જ ખોરાક ખાય છે.
અવકાશમાં સૂવું
અહીં રહેતા સમયે, તમે તમારા શરીરના વજનને અનુભવી શકતા નથી, તેથી બધું હવામાં તરતું રહે છે. સૂવા માટે વ્યક્તિએ પોતાની જાતને સ્લીપિંગ બેગમાં પેક કરવી પડે છે. તમારું શરીર એક જગ્યાએ રહે તે માટે પેક કરવું પણ જરૂરી છે. સૌથી રસપ્રદ બાબત એ છે કે તમે આ રૂમમાં ઊંધું કરો કે સીધા. તમે કોઈ સંવેદના અનુભવતા નથી. માત્ર જોનારને લાગતું હશે કે સામેની વ્યક્તિ સીધી છે કે ઉલટી છે.
અવકાશમાં ચાલવું
હવે અવકાશમાં ગુરુત્વાકર્ષણ ન હોવાથી, પગ સપાટી પર આરામ કરતા નથી. જ્યારે સંશોધકોએ રોકેટમાંથી બહાર નીકળીને કોઈ કામ કરવાનું હોય છે, ત્યારે તેઓ સ્પેસ સૂટ પહેરે છે અને સલામતી સુવિધાઓ દ્વારા કામ કરે છે. તે જ સમયે, એક નાની પ્રોપ્યુલિઝમ સિસ્ટમ, સેફર, અવકાશયાત્રીઓના સૂટમાં સ્પેસ વોક માટે ફીટ કરવામાં આવે છે, જે એક પ્રકારની લાઈફજેકેટ તરીકે કામ કરે છે. આ સૂટ પહેરીને અવકાશયાત્રીઓ કોઈપણ દોરડા વગેરે વગર અવકાશની ખાલી જગ્યામાં ભ્રમણ કરી શકે છે.
અવકાશમાં શૌચાલય
પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે આખરે, અવકાશમાં શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણ છે, તો અવકાશયાત્રીઓ મળમૂત્રને કેવી રીતે બહાર કાઢે છે. તમને જણાવી દઈએ કે તે સામાન્ય ટોયલેટની જેમ જ છે, પરંતુ તેમાં હાઈ વેક્યુમ ક્લીનર્સ લગાવવામાં આવ્યા છે, જે તમામ કચરાને ઝડપથી ખેંચી લે છે. અવકાશયાત્રીઓ માટે એક ખાસ પ્રકારનું શૌચાલય બનાવવામાં આવે છે, જે સામાન્ય શૌચાલય જેવું લાગે છે. આ શૌચાલય સંપૂર્ણપણે હેન્ડહેલ્ડ અને ફુટહોલ્ડથી ભરેલું હોય છે, જેથી તેઓ જ્યાં બેસી શકે તેમજ ઊભા રહી શકે તેવી કોઈ સમસ્યાનો સામનો ન કરવો પડે.
