ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ISRO) એ ચંદ્રયાન-3 મિશનના ચંદ્ર પર સફળ ઉતરાણ સાથે ઇતિહાસ રચ્યો. આ સફળતા પછી, ઇસરો તેના આગામી મિશન મૂનમાં વ્યસ્ત છે. ચંદ્રયાન-૩ પછી, ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો ચંદ્રયાન-૪ મિશન પર સતત કામ કરી રહ્યા છે. આખા દેશની નજર તેની લોન્ચ તારીખ પર છે. પરંતુ, હવે એ સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે ચંદ્રયાન-4 મિશન 2027 માં લોન્ચ કરવામાં આવશે.
ચંદ્રયાન-૪ મિશનથી મોટી અપેક્ષાઓ
આશા છે કે ચંદ્રયાન-4 મિશન ચંદ્રયાન-3 ની સિદ્ધિઓથી આગળ વધશે અને ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ જ નહીં પરંતુ ચંદ્રની સપાટીના નમૂનાઓ પણ એકત્રિત કરશે અને તેમને પૃથ્વી પર પાછા લાવશે. આ મિશનમાં પાંચ મોડ્યુલોની એક જટિલ એસેમ્બલી હશે જે બે રોકેટનો ઉપયોગ કરીને લોન્ચ કરવામાં આવશે. આ ISRO દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા અગાઉના ચંદ્ર મિશન કરતાં એક મહત્વપૂર્ણ ફેરફાર છે.
ચંદ્રયાન-૪ મિશનમાં શું ખાસ હશે?
ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ઇસરો) ના નવનિયુક્ત અધ્યક્ષ વી. નારાયણને જણાવ્યું હતું કે ચંદ્રયાન-4 મિશન ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સંશોધન કરવા માટે મોકલવામાં આવશે. આ મિશન ચંદ્રયાન-૩ કરતા ઘણું આગળ હશે અને તેમાં ચંદ્રની સપાટી પરથી નમૂનાઓ એકત્રિત કરવાની ક્ષમતા હશે. આ મિશન હેઠળ, 9,200 કિલોગ્રામ વજનના ઉપગ્રહને બે માર્ક-III રોકેટ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવશે. બે મોડ્યુલ ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં મળશે અને બે મોડ્યુલ ચંદ્રની સપાટી પર પ્રયોગો કરશે. ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં મળનારું મોડ્યુલ ચંદ્રની સપાટી પરથી નમૂનાઓ એકત્રિત કરશે અને તેમને પૃથ્વી પર પાછા લાવશે.
ચંદ્રયાન-૪ મિશન બે ભાગમાં લોન્ચ કરવામાં આવશે
ચંદ્રયાન-૪ મિશન એક જ વારમાં લોન્ચ કરવામાં આવશે નહીં. તેને બે ભાગમાં લોન્ચ કરવામાં આવશે. આ પછી, તેના મોડ્યુલો અવકાશમાં જોડાશે એટલે કે ડોકીંગ કરવામાં આવશે. આ ટેકનોલોજી ભવિષ્યમાં ભારતીય અવકાશ મથક બનાવવામાં મદદ કરશે. ઇસરોએ આ પહેલા આવું કંઈ કર્યું નથી. ચંદ્ર પર મિશન પૂર્ણ કર્યા પછી પૃથ્વી પર પાછા ફરતી વખતે ડોકીંગ મેન્યુવર એ એક નિયમિત પ્રક્રિયા છે. ઇસરો ચીફે કહ્યું કે અમે આ કામ પહેલા પણ કર્યું છે. અમે એક અવકાશયાનનો એક ભાગ ચંદ્ર પર ઉતાર્યો જ્યારે બીજો ભાગ ચંદ્રની આસપાસ ભ્રમણકક્ષામાં રહ્યો. આ વખતે આપણે તેમને જોડવાનું કામ કરીશું. આ વખતે ચંદ્રયાન-૪ ના બે મોડ્યુલ પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ઉમેરવામાં આવશે.
ચંદ્રયાન-૪ મિશનનો ખર્ચ
તમને જણાવી દઈએ કે ગયા વર્ષે પીએમ નરેન્દ્ર મોદીની કેબિનેટે ચંદ્રયાન-4 મિશનને મંજૂરી આપી હતી. આ મિશન 36 મહિનામાં પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે. આ મિશન માટે સરકારે 2104.06 કરોડ રૂપિયાનું ભંડોળ પૂરું પાડ્યું છે. આમાં ચંદ્રયાન-4 અવકાશયાન, બે LVM-3 રોકેટ અને ચંદ્રયાન-4 સાથે અવિરત સંપર્ક જાળવવા માટે અવકાશ નેટવર્ક અને ડિઝાઇન ચકાસણીનો સમાવેશ થાય છે.
નાસાના રોવરને મંગળ ગ્રહ પર પ્રવાહી પાણી હોવાના પુરાવા મળ્યા
તે જ સમયે, નાસાએ મંગળ ગ્રહને લઈને એક મોટો દાવો કર્યો છે. નાસાના વૈજ્ઞાનિકોએ એવા પુરાવા શોધી કાઢ્યા છે કે મંગળ પર એક સમયે પ્રવાહી પાણી વહેતું હતું. આ સૂચવે છે કે લાલ ગ્રહ પર રહેવા યોગ્ય પરિસ્થિતિઓ અગાઉના વિચાર કરતાં ઘણા લાંબા સમય સુધી અસ્તિત્વમાં હોઈ શકે છે. અહેવાલો અનુસાર, નાસાના ક્યુરિયોસિટી રોવરે ગેલ ક્રેટરમાં લહેરાતા પેટર્નની છબીઓ કેપ્ચર કરી છે જે દર્શાવે છે કે પ્રાચીન મંગળના વાતાવરણમાં પાણીનું અસ્તિત્વ હતું. આ શોધ અગાઉના મોડેલોને પડકાર આપે છે જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે મંગળ પર સપાટીનું પાણી હંમેશા બરફ નીચે દટાયેલું રહે છે. મંગળ ગ્રહ પર પાણીની પ્રકૃતિ અંગે નિષ્ણાતો લાંબા સમયથી ચર્ચા કરી રહ્યા છે. પરંતુ, નવા તારણો સૂચવે છે કે મંગળના તળાવો હવાના સંપર્કમાં હતા, જેના કારણે પ્રવાહી પાણી અસ્તિત્વમાં હતું. અગાઉના સંશોધકો દ્વારા આની પુષ્ટિ કરવામાં આવી ન હતી.
