આજના સમયમાં આધાર કાર્ડ (Aadhaar Card) માત્ર પુખ્ત નાગરિકો માટે જ નહીં, પણ નવજાત અને નાના બાળકો માટે પણ જરૂરી બની ગયું છે. ભારત સરકાર યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઑફ ઇન્ડિયા (UIDAI) મારફતે બાળક માટે ખાસ બાલ આધાર (Baal Aadhaar) જાહેર કરે છે, જેમાં કેટલીક ખાસિયતો અને નિયમો હોય છે.
બાળકો માટે આધાર કાર્ડ (Baal Aadhaar) – ખાસ મુદ્દા:
✅ 1. જન્મથી 5 વર્ષ સુધીના બાળકો માટે:
-
બાયોમેટ્રિક માહિતી (ફિંગરપ્રિન્ટ અને આંખનું સ્કેન) લેવામાં આવતું નથી.
-
માત્ર બાળકનો ફોટો, જન્મનો પુરાવો (જન્મ પ્રમાણપત્ર), અને માતા કે પિતાનું આધાર કાર્ડ જરૂરી છે.
-
આધાર કાર્ડ પર “No Biometrics” લખાયેલું હોય છે.
-
આ કાર્ડ નિલ કલરનું હોય છે, જેને “બાલ આધાર” કહે છે.
🔄 2. 5 વર્ષની ઉંમરે બાયોમેટ્રિક અપડેટ ફરજિયાત:
-
5 વર્ષ પછી ફિંગરપ્રિન્ટ અને આંખનું સ્કેન લેવાય છે.
-
આ પછીનું આધાર કાર્ડ એજ વયસ્ક આધાર જેવું હોય છે.
🔁 3. 15 વર્ષની ઉંમરે ફરી અપડેટ:
-
15 વર્ષે ફરી બાયોમેટ્રિક અપડેટ ફરજિયાત છે, કારણ કે એ વયે શારીરિક લક્ષણો બદલાય છે.
આધાર કાર્ડ માટે જરૂરી દસ્તાવેજો:
| વય જૂથ | જરૂરી દસ્તાવેજો |
|---|---|
| 0-5 વર્ષ | જન્મ પ્રમાણપત્ર + માતા/પિતાનું આધાર કાર્ડ |
| 5-15 વર્ષ | ઉપરોક્ત દસ્તાવેજો + બાયોમેટ્રિક અપડેટ |
| 15 વર્ષ પછી | બાયોમેટ્રિક ફરીથી અપડેટ જરૂરી |
ક્યાં બનાવાય છે?
-
નજીકના આધાર એનરોલમેન્ટ કેન્દ્ર, પોસ્ટ ઓફિસ
-
UIDAI ની વેબસાઇટ પરથી પણ અપોઈન્ટમેન્ટ બુકિંગ શક્ય છે.
શું જો તમે અપડેટ નહીં કરો તો શું થશે?
-
જો 5 કે 15 વર્ષની ઉંમરે બાયોમેટ્રિક અપડેટ નહીં કરો તો તે આધાર અમાન્ય (invalid) માનવામાં આવી શકે છે અને સરકારી યોજનાઓનો લાભ નહીં મળે.
UIDAI દ્વારા બાળકો માટે આધાર કાર્ડ સંબંધિત ખાસ નિયમો બનાવવામાં આવ્યા છે, કારણ કે બાળકોના શારીરિક લક્ષણો ખાસ કરીને ફિંગરપ્રિન્ટ અને આઇરિસ સ્કેન ઉંમર સાથે બદલાતા રહે છે. ચાલો તેને વધુ સ્પષ્ટ રીતે સમજીએ:
૫ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો માટે આધાર કાર્ડ:
🔹 શા માટે ફિંગરપ્રિન્ટ અને આઇરિસ લેવાતા નથી?
-
આ વયે બાળકોના બાયોમેટ્રિક લક્ષણો અપૂર્ણ વિકસિત હોય છે.
-
નિયમિત વિકાસના કારણે આ લક્ષણો સ્થિર રહેતા નથી, તેથી તેને સ્ટોર કરવું યોગ્ય નથી.
-
તેથી UIDAI ફક્ત તસવીર (ફોટો) અને ડેમોગ્રાફિક માહિતી (નામ, જન્મ તારીખ, લિંગ, સરનામું વગેરે) લે છે.
🔹 પિતામાતાનું આધાર જરૂરી છે:
-
બાળકના આધાર સાથે પિતા કે માતાના આધાર નંબરને લિંક કરવામાં આવે છે.
-
આ અભિગમ “Document Based Enrollment with Head of Family” તરીકે ઓળખાય છે.
🔹 આધાર કાર્ડ પર “No Biometrics” છપાય છે.
-
એથી જણાય છે કે આ કાર્ડ બાયોમેટ્રિક માહિતી વગરનું છે, અને તેને આગળ જઇને અપડેટ કરવું પડશે.
