રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ તાજેતરમાં પેન્શન અંગે બેંકોને એક મોટો નિર્દેશ જારી કર્યો છે. જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો કેન્દ્ર અને રાજ્યના કર્મચારીઓના પેન્શનમાં કોઈ વિલંબ થાય છે, તો જવાબદાર બેંકે વાર્ષિક 8 ટકાના દરે વ્યાજ ચૂકવવું પડશે. RBIના માસ્ટર સર્ક્યુલરમાં જણાવાયું છે કે આ નિયમનો હેતુ પેન્શનરોને તેમના બાકી લેણાંની વિલંબિત ચુકવણીને કારણે થયેલા નુકસાનની ભરપાઈ કરવાનો છે.
RBI ના પરિપત્ર મુજબ, પેન્શન ચૂકવતી બેંકોએ પેન્શનરોને ચુકવણીની નિયત તારીખ પછી પેન્શન અથવા બાકી રકમ જમા કરવામાં વિલંબ માટે વાર્ષિક 8 ટકાના નિશ્ચિત વ્યાજ દરે વળતર આપવું પડશે. પરિપત્રમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે આ વળતર પેન્શનરો તરફથી કોઈપણ દાવાની જરૂર વગર આપમેળે આપવામાં આવશે. પેન્શન ચુકવણીની તારીખ પછી કોઈપણ વિલંબ માટે વળતર વાર્ષિક 8 ટકાના નિશ્ચિત વ્યાજ દરે ચૂકવવું જોઈએ.
આ નિયમ ક્યારે અમલમાં આવશે?
જે દિવસે બેંક સુધારેલા પેન્શન અથવા પેન્શન બાકી રકમની પ્રક્રિયા કરશે તે જ દિવસે વ્યાજ પેન્શનધારકના ખાતામાં જમા થશે. આ વ્યાજ 1 ઓક્ટોબર 2008 થી તમામ વિલંબિત ચુકવણીઓ પર લાગુ થશે. આરબીઆઈનો આ નિયમ કર્મચારીઓને કોઈપણ વિલંબ વિના તેમનું પેન્શન મળી શકે તે માટે પણ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે. બેંકોને RBI ના નિર્દેશોની રાહ જોયા વિના પેન્શન ચૂકવણી પૂર્ણ કરવાની સૂચના આપવામાં આવી છે, જેથી પેન્શનરોને આગામી મહિનાની ચુકવણીમાં તેમના લાભો મળે તે સુનિશ્ચિત થાય.
બેંકોએ વધુ સારી ગ્રાહક સેવા પૂરી પાડવી જોઈએ: RBI
આ ઉપરાંત, RBI એ બેંકોને વધુ સારી ગ્રાહક સેવા પૂરી પાડવા માટે પણ કહ્યું છે. ખાસ કરીને વૃદ્ધ પેન્શનરો સરળ વાતચીતની સુવિધાનો લાભ લઈ શકે છે. પરિપત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પેન્શનનું વિતરણ કરતી તમામ એજન્સી બેંકોને પેન્શનરો (ખાસ કરીને વૃદ્ધ પેન્શનરો) ને વિચારશીલ અને સહાનુભૂતિપૂર્ણ ગ્રાહક સેવા પૂરી પાડવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આ પગલાથી પેન્શનરોને પૂરી પાડવામાં આવતી સેવાની ગુણવત્તામાં નોંધપાત્ર સુધારો થવાની અપેક્ષા છે, જેનાથી તેમના માટે બેંકિંગનો અનુભવ ઓછો થશે.
નિવૃત્ત કર્મચારીઓને વધુ સારી સેવા મળશે.
આ નિર્દેશ સમગ્ર ભારતમાં પેન્શન વિતરણની વિશ્વસનીયતા અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરશે. એવી અપેક્ષા છે કે આ પગલાંના અમલીકરણથી, પેન્શનરોને બેંકો સાથેના તેમના નાણાકીય વ્યવહારોમાં ઓછો વિલંબ અને સારી સેવાનો અનુભવ થશે, જેનાથી નિવૃત્ત સરકારી કર્મચારીઓના નાણાકીય અધિકારોને વધુ મજબૂતીથી સમર્થન મળશે.
