મેટરનિટી લીવ એ મહિલાઓનો અધિકાર, કોઈ પણ કંપની ઈનકાર ન કરી શકે: સુપ્રીમ કોર્ટ

સુપ્રીમ કોર્ટે મેટરનિટી લીવ મુદ્દે મહિલાઓ માટે મહત્ત્વનો ચુકાદો આપતાં કહ્યું છે કે, મેટરનિટી લીવ પ્રત્યેક મહિલાનો મહિલાના પ્રસૂતિ લાભો અને પ્રજનન અધિકારોનો મહત્વનો ભાગ છે. જે તેનો મૂળભૂત હક છે. તેને અવગણી શકાય નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટે તમિલનાડુની એક સરકારી મહિલા કર્મચારીની અરજી પર આ નિર્દેશ આપ્યો હતો. તમિલનાડુની એક સરકારી મહિલા કર્મચારીને તેના બીજા લગ્ન થકી પ્રેગનન્સી દરમિયાન એટલા માટે મેટરનિટી લીવ આપવામાં ન આવી હતી કારણકે, તેના પહેલા લગ્ન થકી બે બાળકો હતાં. તમિલનાડુ સરકારે તેની મેટરનિટી લીવ એટલા માટે રિજેક્ટ કરી કે, પહેલાં બે બાળકોના જન્મ પર જ મેટરનિટી લીવ મળે છે.

મહિલાએ કરી અપીલ

મહિલાએ અપીલ કરી હતી કે, પહેલા લગ્નમાં બાળકોના જન્મ સમયે મેટરનિટી લીવનો લાભ લીધો ન હતો. બીજા લગ્ન બાદ તેને સરકારી શાળામાં નોકરી મળી હતી. સુપ્રીમે ચુકાદો આપ્યો કે, મેટરનિટી લીવ માતૃત્વ સુવિધા નિયમોનું અભિન્ન અંગ છે. તે મૂળભૂત હક છે. કોઈપણ સંસ્થા મેટરનિટી લીવના હકથી કોઈપણ મહિલાને વંચિત રાખી શકે નહીં.

સુપ્રીમ કોર્ટનો મહત્ત્વનો ચુકાદો: મેટરનિટી લીવ દરેક મહિલાનો મૂળભૂત અધિકાર છે

મુલ મુદ્દો શું હતો?

• એક તમિલનાડુની મહિલા સરકારી કર્મચારીએ અપીલ કરી હતી:

  • પહેલા લગ્નમાં બે સંતાન હતા, પણ મેટરનિટી લીવનો ઉપયોગ કરેલો ન હતો.

  • બીજા લગ્ન બાદ સરકારી શાળામાં નોકરી મળી અને ગર્ભાવસ્થામાં લીવ માગી.

  • સરકારનું તર્ક: “બે સંતાનની મર્યાદા હોય છે, તેથી લીવ ન મળે.”

સુપ્રીમ કોર્ટ શું કહ્યું?

“મેટરનિટી લીવ કોઈ તકાતી નહિ, પણ દરેક મહિલાનો બંધારણીય હક છે. કોઈપણ સંસ્થા તેને નકારી શકે નહીં — તે સ્ત્રીના પ્રસૂતિ આરોગ્ય, મરિયાદા અને માનવ અધિકાર સાથે જોડાયેલો છે.”

• મેટરનિટી લીવ:

  • માતૃત્વ સુવિધા નિયમોનું અભિન્ન અંગ છે

  • પ્રજનન અધિકારનો ભાગ છે

  • સ્ત્રીના શારીરિક સ્વતંત્રતા અને આત્મગૌરવ માટે અનિવાર્ય છે

2017ના કાયદા સુધારા પ્રમાણે શું મળે છે?

અન્ય મહત્વપૂર્ણ ચુકાદાઓમાં પણ સુપ્રીમ કોર્ટના વચન:

• “મેટરનિટી લીવ કોઈ ભિક્ષા નથી, તે નોકરી કરતી સ્ત્રીનો અધિકાર છે.“

• “પ્રગ્નન્સી દરમિયાન આરામ અને સુરક્ષા એ પેઢીની આરોગ્ય સાથે પણ જોડાયેલી બાબત છે.“

• “ખાનગી સંસ્થાઓ પણ મેટરનિટી હક નકારી શકતી નથી.“