મહાકુંભ 2025 માટે, નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (NGT) દ્વારા ગંગાજળની શુદ્ધતા અને ઉપલબ્ધતા પર મોટો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. NGT એ પંચાયતી વિભાગને આદેશ આપ્યો છે કે મહાકુંભ દરમિયાન ગંગાજળની પર્યાપ્ત અને શુદ્ધ પુરવઠો સુનિશ્ચિત થાય. આમાં પીવા, આચમન કરવા અને ન્હાવા માટે ગંગાજળની ગુણવત્તા યોગ્ય હોવી જોઈએ.
NGT ની ડિવિઝન બેન્ચે 30 પાનાની ફાઇલમાં આઠ મુખ્ય મુદ્દાઓની સૂચનાઓ આપી છે, જેમાં ગંગાજળની શુદ્ધતા, પરિણામકારક સંચાલન અને શ્રેષ્ઠ સુરક્ષા મીંટીંગ્સ માટે સૂચના આપવામાં આવી છે. આ નિર્ણયો અંગે કેન્દ્ર અને ઉત્તર પ્રદેશની સરકારોને જરૂરી પગલાં લેવા માટે જણાવ્યું છે.
NGTએ પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું છે કે મહાકુંભ (Maha Kumbh 2025) દરમિયાન શ્રદ્ધાની ડૂબકી મારવા પ્રયાગરાજ આવનાર તમામ શ્રદ્ધાળુઓને ગંગા જળને લઈને કોઈ સમસ્યા ન થવી જોઈએ. ગંગામાં આસ્થાની ડૂબકી લગાવવાથી ભક્તોના સ્વાસ્થ્ય પર કોઈ વિપરીત અસર ન થવી જોઈએ. NGTએ પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું છે કે મહાકુંભ દરમિયાન ગંગા અને યમુના નદીઓમાં ગંદા પાણીનો શૂન્ય નિકાલ થવો જોઈએ. ગટર અને ટેનેરીમાંથી ગંદુ પાણી બિલકુલ ન પડવું જોઈએ.
NGT કોર્ટે કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ અને રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડને મહાકુંભ (Maha Kumbh 2025) દરમિયાન અઠવાડિયામાં ઓછામાં ઓછા બે દિવસ પ્રયાગરાજમાં સંગમની આસપાસના વિવિધ સ્થળોએ ગંગાજળના નમૂના લેવા જણાવ્યું છે. નિર્ણય મુજબ, સેમ્પલનું ડુપ્લિકેશન ન હોવું જોઈએ. એટલે કે દર વખતે સેમ્પલ અલગ-અલગ જગ્યા પર હોવા જોઈએ. મહાકુંભમાં ભીડ વધવા પર સેમ્પલની સંખ્યામાં વધારવી. અઠવાડિયામાં બે દિવસથી વધુ અને ઘણી જગ્યાએ સેમ્પલ લેવા પડશે
NGT રજિસ્ટ્રાર જનરલને સતત મોકલવાના રહેશે સેમ્પલ રિપોર્ટ
કેન્દ્ર અને રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડે લીધેલા સેમ્પલના રિપોર્ટ NGTના રજિસ્ટ્રાર જનરલને સતત મોકલવાના રહેશે. એનજીટી આ રિપોર્ટનું સતત વિશ્લેષણ કરશે. જો રિપોર્ટના આધારે કોર્ટને લાગે છે કે ગંગાજળ પીવા-નહાવા કે આચમન માટે યોગ્ય નથી તો તે જરૂરી નવેસરથી માર્ગદર્શિકા બહાર પાડશે. કેન્દ્રીય અને રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડે પણ નિયમિતપણે તેમની વેબસાઇટ પર સેમ્પલ રિપોર્ટ અપલોડ કરવાના રહેશે.
NGTમાં સ્ટેટસ રિપોર્ટ રજૂ કરવો પડશે
આ સાથે એનજીટીએ પોસ્ટ મેળા મેનેજમેન્ટ હેઠળ કચરો અને અન્ય કચરો સામગ્રીનો પર્યાવરણીય ધોરણો અનુસાર નિકાલ કરવાનું કહ્યું છે. ગંગાજળની ઉપલબ્ધતા અને શુદ્ધતા અંગે શું પગલાં લેવામાં આવ્યા છે અને તેના સુધારણા માટે શું કરવામાં આવ્યું છે. આ અંગેનો સ્ટેટસ રિપોર્ટ 31 જાન્યુઆરી અને 28 ફેબ્રુઆરીએ NGTમાં રજૂ કરવાનો રહેશે. સુનાવણી દરમિયાન યુપી સરકાર વતી કહેવામાં આવ્યું કે હવે ગંગા અને યમુના નદીઓમાં ગટર અને ટેનેરીનું ગંદુ પાણી નથી પડતું. જે ત્રણ જગ્યાએ ફરિયાદો થઈ છે ત્યાં જિયો ટ્યુબ દ્વારા માત્ર ટ્રીટેડ પાણી છોડવામાં આવી રહ્યું છે.
એડવોકેટ સૌરભ તિવારી પોતે કરશે મોનીટરીંગ
NGT કોર્ટે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના એડવોકેટ સૌરભ તિવારી અને અન્ય લોકોની અરજી પર સુનાવણી કર્યા બાદ આ આદેશ આપ્યો છે. આ કેસની સુનાવણી ચેરપર્સન પ્રકાશ શ્રીવાસ્તવ અને નિષ્ણાત સભ્ય ડૉ. એ. સેંથિલની આગેવાની હેઠળની વેલ ડિવિઝન બેન્ચમાં થઈ હતી. પિટિશનર એડવોકેટ સૌરભ તિવારીનું કહેવું છે કે તેઓ પોતે NGT કોર્ટના આદેશના પાલન પર સતત નજર રાખશે. જો NGTના આદેશનું પાલન કરવામાં નહીં આવે અને મહાકુંભમાં આવતા શ્રદ્ધાળુઓને તકલીફ પડી તો તેઓ ફરીથી નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલને આ અંગે જાણ કરશે.
