બેંકિંગ કાયદા સંશોધન બિલ 3 ડિસેમ્બરે લોકસભામાં પસાર થયું છે, જેમાં કેટલીક મહત્વની જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. આ બિલ નાણાકીય વ્યવસ્થાને વધુ પારદર્શક અને ગ્રાહકમિત્ર બનાવીને થાપણદારોને સુરક્ષા અને સુવિધાઓ પ્રદાન કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. મુખ્ય મુદ્દાઓ નીચે મુજબ છે:
1. એક ખાતામાં 4 નોમિની ઉમેરવાની જોગવાઈ:
- આ સુવિધા થાપણદારોને તેમના ફંડ્સના વારસેદારો અંગે વધુ આઝાદી અને ચોકસાઇ આપશે.
- નોમિની માટેની લચીલાશથી મલ્ટિપલ વારસેદાર ધરાવતા લોકો માટે વિતરણ સરળ થશે.
2. થાપણદારો માટે વધુ સુરક્ષા:
- નવા સંશોધનો થકી થાપણની રકમ પર વધારાની ગેરંટી આપવામાં આવશે, જેનાથી ગ્રાહકોનું પૈસા વધુ સુરક્ષિત રહેશે.
- ડિપોઝિટ ઇન્શ્યોરન્સ અને ક્લેમ પ્રક્રિયાને પણ સરળ બનાવવાનો પ્રયાસ છે.
3. ખાનગી બેંકોમાં સેવા સુધારવા:
- ખાનગી બેંકો માટે મજબૂત નીતિ અને નિયમો અમલમાં મૂકવામાં આવશે, જેથી ગ્રાહકોને વધુ ગુણવત્તાવાળી સેવા મળી શકે.
- ક્લાઈન્ટ સેટિસ્ફેક્શન વધારવા અને વ્યવસાયિક પ્રણાલીઓને વધુ જવાબદાર બનાવવાનો ઉદ્દેશ છે.
4. બેંકિંગ ક્ષેત્રના આધુનીકિકરણ પર ભાર:
- કાયદાના સંશોધનથી બેંકિંગ સેક્ટરમાં વધુ ટેક્નોલોજી આધારિત સુધારા થઈ શકે છે.
- ડિજિટલ બેંકિંગ સેવાઓ માટે પણ વિશેષ જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે.
પ્રભાવ:
- આ કાયદા થકી થાપણદારો અને બેંકો વચ્ચેનો ભરોસો વધશે.
- રોકાણકારોને પ્રોત્સાહન મળશે, અને બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં મજબૂત ગવર્નન્સ સ્થાપિત કરવામાં મદદ મળશે.
આ બિલ ગ્રાહકની જરૂરિયાતોનું ધ્યાન રાખીને બનાવવામાં આવ્યું છે, જે થાપણદારો માટે મોટો રાહતકારક છે.
આ બિલ એજ્યુકેશન એન્ડ કન્ઝર્વેશન ફંડમાં દાવા વગરના શેર, બોન્ડ, ડિવિડન્ડ, વ્યાજ અથવા રિડેમ્પશનની આવકના ટ્રાન્સફરની સુવિધા આપશે. આનાથી રોકાણકારોના હિતોનું રક્ષણ થશે અને ટ્રાન્સફર અને રિફંડના દાવા માટેની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવશે.
બેંક ડાયરેક્ટરોની પણ સંભાળ લીધી
વિધેયકમાં અન્ય મહત્વપૂર્ણ સુધારાઓમાં બેંક ડિરેક્ટરો માટે “નોંધપાત્ર વ્યાજ” ને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. બિલમાં આ મર્યાદાને રૂપિયા 5 લાખથી વધારીને રૂપિયા 2 કરોડ કરવાની જોગવાઈ છે, જે લગભગ છ દાયકાથી યથાવત છે.
શા માટે 4 નોમિનીની સુવિધા આપવામાં આવી?
કોવિડ 19 રોગચાળાને કારણે ઉભી થયેલી સમસ્યાઓ બાદ બેંકિંગ લો એમેન્ડમેન્ટ બિલમાં આ મોટા ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે. હવે એક નોમિનીને બદલે 4 નોમિની બનાવવાની પરવાનગી આપવામાં આવશે. તેનો હેતુ ખાતાધારકના મૃત્યુ પછી પૈસા ઉપાડવાનું સરળ બનાવવાનો છે.
4 નોમિનીનો વિકલ્પ કેવી રીતે કામ કરશે?
વિધેયક થાપણદારોને ક્યાં તો એકસાથે નોમિનેશન પસંદ કરવાની મંજૂરી આપે છે. જ્યાં નોમિનીને શેરની નિશ્ચિત ટકાવારી સોંપવામાં આવે છે અથવા ક્રમિક નોમિનેશન જ્યાં બેંકમાં જમા રકમ નોમિનીની ઉંમર અનુસાર આપવામાં આવે છે. આ ફેરફારથી પરિવારો માટે ભંડોળની પહોંચ સરળ બનશે અને બેંકિંગ પ્રક્રિયામાં થતા વિલંબમાં ઘટાડો થશે તેવી અપેક્ષા છે.
હવે 15 દિવસમાં RBIને રિપોર્ટ આપવો પડશે
બિલ પસાર થયા પછી બેંકો દર શુક્રવારને બદલે દર પખવાડિયાના છેલ્લા દિવસે રિઝર્વ બેંકને તેમના અહેવાલો સબમિટ કરશે. આ સાથે નોન-નોટીફાઈડ બેંકોએ બાકીની રોકડ અનામત જાળવવી પડશે. કેન્દ્રીય સહકારી બેંકના ડાયરેક્ટરને રાજ્ય સહકારી બેંકના બોર્ડમાં સેવા આપવા માટે બિલમાં જોગવાઈ પણ છે.
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે, બિલમાં વધુ એક મહત્વપૂર્ણ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે. અત્યાર સુધી જો સાત વર્ષ સુધી ખાતામાં કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન ન હતું તો તેને રોકાણકાર શિક્ષણ અને સંરક્ષણ ભંડોળમાં મોકલવામાં આવતું હતું. આ સુધારા પછી એકાઉન્ટ ધારક રોકાણકાર શિક્ષણ અને સંરક્ષણ ભંડોળમાંથી રકમના રિફંડનો દાવો કરી શકે છે.
