અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાન સરકાર અને માનવાધિકાર સંગઠનોએ પાકિસ્તાનના આ પગલાનો વિરોધ કર્યો છે. તાલિબાને ગયા મહિને કહ્યું હતું કે જો પાકિસ્તાન એકપક્ષીય કાર્યવાહી કરશે તો તેનાથી બંને દેશો વચ્ચે તણાવ વધશે.
સપ્ટેમ્બરમાં પાકિસ્તાનની રખેવાળ સરકારે ગેરકાયદેસર રીતે દેશમાં રહેતા અફઘાન નાગરિકોને દેશ છોડવા માટે 31 ઓક્ટોબર સુધીનો સમય આપ્યો હતો. બાકીના લોકોની હવે ધરપકડ કરીને બળજબરીથી અફઘાનિસ્તાન મોકલવામાં આવશે.
ત્રણ ગણા વધુ લોકો પાછા આવી રહ્યા છે
26 ઓક્ટોબરે ન્યૂઝ એજન્સી ‘રોયટર્સ’ સાથે વાત કરતા અફઘાનિસ્તાનના મંત્રી અબ્દુલ મુતાલેબ હક્કાનીએ કહ્યું હતું – પાકિસ્તાનમાં રહેતા અફઘાન નાગરિકો દેશમાં પાછા ફરતા રહે છે, પરંતુ હવે આ આંકડો ત્રણ ગણો થઈ ગયો છે.
કરાચીના સોહરાબ ગોથ વિસ્તારમાં સૌથી વધુ અફઘાન વસાહતો છે. અઝીઝુલ્લાહ, એક ઓપરેટરે કહ્યું – સ્થળાંતર એટલા મોટા પાયે થઈ રહ્યું છે કે અમારી પાસે બસોની અછત છે.
પાકિસ્તાને આ પગલું કેમ ભર્યું?
- સપ્ટેમ્બરમાં પાકિસ્તાની અખબાર ‘ડોન ન્યૂઝ’એ ગૃહ મંત્રાલયને ટાંકીને કહ્યું હતું કે – આ વર્ષે દેશમાં આત્મઘાતી હુમલાની સંખ્યામાં ઝડપથી વધારો થયો છે. મોટાભાગના કેસોની તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે અફઘાન નાગરિકો સંડોવાયેલા હતા અથવા સંડોવાયેલા હોવાની શંકા છે.
આશ્ચર્યની વાત એ છે કે પાકિસ્તાને એક પણ આત્મઘાતી હુમલાના કોઈ પુરાવા આપ્યા નથી જેમાં કોઈ અફઘાન નાગરિક સામેલ હતો. અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાન સરકારે પણ આ જ મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. - તાલિબાન સરકારે પાકિસ્તાનના નિર્ણયને મનસ્વી અને એકતરફી ગણાવ્યો હતો અને કહ્યું હતું – પાકિસ્તાન તેની નિષ્ફળતા માટે અમને દોષી ઠેરવી રહ્યું છે. તોરખામ અને ચમન બોર્ડર પર સ્થિતિ પહેલેથી જ તંગ છે. હવે તે કઈ હદે જશે તે કહી શકાય નહીં. તેના માટે પાકિસ્તાન જવાબદાર રહેશે.
- પાકિસ્તાનની કથળતી અર્થવ્યવસ્થાને પાટા પર લાવવામાં નિષ્ફળ ગયેલી રખેવાળ સરકારે અફઘાન નાગરિકો પર ડોલરની દાણચોરીનો આરોપ મૂક્યો હતો. જેના કારણે પાકિસ્તાનમાં મોંઘવારી વધી રહી છે. તેમના પર શસ્ત્રો અને ડ્રગ્સની દાણચોરીનો પણ આરોપ હતો.
સમયમર્યાદા પૂરી થયા પછી શું થશે
- પાકિસ્તાન સરકારે પહેલા જ સ્પષ્ટ કરી દીધું હતું કે જો પાકિસ્તાનમાં ગેરકાયદેસર રીતે રહેતા અફઘાનીઓ 31 ઓક્ટોબર સુધીમાં તેમના દેશમાં પાછા નહીં ફરે તો કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. પાકિસ્તાનના અખબાર ‘ધ એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુન’ અનુસાર, 1 નવેમ્બરથી પાકિસ્તાન સરકાર, ગુપ્તચર એજન્સીઓ અને સેના બે કામ કરશે. પ્રથમ- ગેરકાયદેસર રીતે રહેતા અફઘાનીઓની ઓળખ કરીને ધરપકડ કરવામાં આવશે. બીજું- આ લોકોને અફઘાન સરહદ પર બનેલા અસ્થાયી કેમ્પમાં રાખવામાં આવશે અને પછી બળજબરીથી અફઘાન સરહદ પર મોકલવામાં આવશે.
- પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચેની તોરખામ બોર્ડર પર તૈનાત એક અધિકારીએ ‘અરબ ન્યૂઝ’ને જણાવ્યું – આ મજબૂર અફઘાન પુરુષો, મહિલાઓ અને બાળકો પ્રાણીઓની જેમ અલગ-અલગ વાહનોમાં પાકિસ્તાન છોડી રહ્યા છે. 30 ઓક્ટોબરે ઓછામાં ઓછા 10 હજાર લોકોએ સરહદ પાર કરી હતી. આ લોકોને કોઈ પાસપોર્ટ કે દસ્તાવેજની જરૂર નથી.
છોકરીઓ સૌથી વધુ સમસ્યાઓનો સામનો કરે છે
- અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાન સરકારે છોકરીઓના શિક્ષણ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લગાવી દીધો છે. અફઘાન યુવતીઓની આ લાચારી પર પાકિસ્તાને વધુ એક હુમલો કર્યો. ‘અરબ વર્લ્ડ’ના અહેવાલ મુજબ ઈસ્લામાબાદ, કરાચી અને દેશના અન્ય કેટલાક શહેરોમાં અફઘાન બાળકો માટે શાળાઓ હતી. આ બંધ કરી દેવામાં આવ્યા છે.
- 14 વર્ષની અફઘાન છોકરીએ કહ્યું- હું જ્યાં સુધી બનીશ ત્યાં સુધી પાકિસ્તાનમાં રહીશ. હું અહીં અભ્યાસ કરી શકું છું. અફઘાનિસ્તાનમાં આ શક્ય નથી. મારા પિતાએ મને કહ્યું- જો પાકિસ્તાન પોલીસ મારી ધરપકડ કરે તો પણ તારે પાકિસ્તાન ન છોડવું જોઈએ. ત્યાં જીવન નરક બની જશે.
આ બાબતની પીડા વર્લ્ડ કપમાં પણ અનુભવાઈ હતી
- 23 ઓક્ટોબરે ICC ODI વર્લ્ડ કપ 2023 ની લીગ મેચ પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે રમાઈ હતી. અફઘાનિસ્તાને પહેલીવાર પાકિસ્તાનને હરાવ્યું. 87 રન બનાવનાર ઓપનર ઈબ્રાહિમ ઝદરાન ‘પ્લેયર ઓફ ધ મેચ’ બન્યો હતો.
- એવોર્ડ મેળવ્યા બાદ ઈબ્રાહિમે કહ્યું- હું આ એવોર્ડ એ અફઘાન લોકોના નામે આપું છું જેમને પાકિસ્તાનથી બળજબરીથી અફઘાનિસ્તાન મોકલવામાં આવી રહ્યા છે. જો કે ઝદરાનના આ નિવેદન બાદ પાકિસ્તાનમાં રાજકીય હોબાળો મચી ગયો હતો. ઘણા લોકોએ કહ્યું કે ઈબ્રાહિમ વર્લ્ડ કપ જીતને રાજકીય રીતે રોકી રહ્યો હતો.
