વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી શનિવારે મધ્યપ્રદેશના સાગર જિલ્લામાં સંત રવિદાસ મંદિરનો શિલાન્યાસ કરશે. 100 કરોડના ખર્ચે તૈયાર થનાર મંદિરનું નિર્માણ નાગર શૈલીમાં કરવામાં આવશે. આ મંદિર આસ્થા સાથે અભ્યાસનું કેન્દ્ર પણ બનશે. શનિવારે યોજાનાર ભૂમિપૂજનમાં 500 સંતો ભાગ લેશે. સંત રવિદાસ ભલે દલિતો સાથે જોડીને જોવામાં આવતા હોય, પરંતુ તેમનો ઉદ્દેશ્ય તમામ ધર્મોને સાથે લઈ જવાનો છે. તેનું ઉદાહરણ તેમના દ્વારા લખાયેલ રૈદાસ ગ્રંથાવલીમાં જોવા મળે છે.
રવિદાસ લખે છે કે મુસ્લિમો સાથે મિત્રતા, હિંદુઓ સાથે પ્રેમ. રૈદાસ જ્યોતિ સૌ રામની છે, સૌ અમારા મિત્ર છે. મતલબ કે મુસ્લિમો સાથે અમારી મિત્રતા છે, હિંદુઓ સાથે પ્રેમ છે. આ બધા રામનો પ્રકાશ છે અને બધા આપણા મિત્રો છે.
#WATCH | PM Narendra Modi performs 'Bhoomi Poojan' at Sant Shiromani Gurudev Shri Ravidas Memorial Sthal in Sagar district, Madhya Pradesh pic.twitter.com/5MmIdK3WoP
— ANI (@ANI) August 12, 2023
દલિત પરિવારમાં જન્મેલા સંતે માનવતાનો પાઠ ભણાવ્યો હતો
15મી સદીમાં ઉત્તર પ્રદેશના વારાણસીમાં જન્મેલા સંત રવિદાસની જન્મ તારીખને લઈને ઈતિહાસકારોમાં વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. પરંતુ ઘણા ઈતિહાસકારો માને છે કે તેમનો જન્મ માઘી પૂર્ણિમાના દિવસે થયો હતો. દલિત પરિવારમાં જન્મેલા સંત રવિદાસની માતાનું નામ કલસા દેવી અને પિતાનું નામ બાબા સંતોખ દાસજી હતું.
સંત રવિદાસના પિતા ચર્મકાર સમુદાયના સાથે તાલુક રાખતા હતા. તે ચંપલ બનાવવાનું કામ કરતા હતા. પરિણામે રવિદાસ બાળપણથી જ પિતાને મદદ કરવા લાગ્યા. દલિત સમુદાયમાં જન્મીને સામાજિક ભેદભાવનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. સંઘર્ષ વચ્ચે, ભગવાન પ્રત્યેની તેમની ભક્તિ દિવસેને દિવસે વધતી ગઈ. બીજાને પ્રેમનો પાઠ ભણાવવા લાગ્યા હતા.
જાતિ અને ધર્મના અવરોધો તોડી નાખનાર સંતો
ભગવાન રામના વિવિધ સ્વરૂપ રામ, રઘુનાથ, રાજા રામચંદ્ર, કૃષ્ણ, ગોવિંદના વિવિધ સ્વરૂપો વિશે પોતાની લાગણી વ્યક્ત કરી હતી. સમાજમાં સમાનતા લાવવા માટે સંઘર્ષ કર્યો. એવું માનવામાં આવે છે કે બાળપણમાં થયેલા ચમત્કારને કારણે તેમના નામની ચર્ચા દૂર દૂર સુધી થવા લાગી હતી. ક્યારેક તેમણે પોતાના મિત્રને જીવનદાન આપ્યું તો ક્યારેક રક્તપિત્તનો ઈલાજ કરીને લોકોને ચોંકાવી દીધા. તેમના સંદેશાને કારણે તેઓ ધર્મ અને જાતિના અવરોધોને તોડીને સંત બન્યા હતા. તેમની ભક્તિ અને સેવાની એવી અસર હતી કે લોકો તેમને સંત શિરોમણી કહેવા લાગ્યા હતા.
મીરાબાઈના આધ્યાત્મિક ગુરૂ જે રાજકારણનું કેન્દ્ર બન્યા
મીરાબાઈ સંત રવિદાસને પોતાના આધ્યાત્મિક ગુરુ માનતા હતા. મીરાબાઈએ તેમના સન્માનમાં લખ્યું કે “ગુરુ મિલીયા રવિદાસ જી દેની જ્ઞાન કી ગુટકી, છોટે લાગી નિજનામ હરિ કી મહારે હિવરે ખટકી.” સંત રવિદાસ પણ દલિત સમાજ સાથે જોડાયેલા હોવાના કારણે રાજકારણનું કેન્દ્ર બન્યા હતા. ખાસ કરીને પંજાબમાં. રાજ્યમાં દલિત ટેનર્સની સંખ્યા જોઈને, 2016માં ચૂંટણી પહેલા, તત્કાલિન મુખ્ય પ્રધાન પ્રકાશ સિંહ બાદલે ભવ્ય રવિદાસ સ્મારકનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો. ઉત્તર પ્રદેશમાં જિલ્લાનું નામ બદલીને સંત રવિદાસ નગર કરવામાં આવ્યું હતું. BSP સુપ્રીમો માયાવતીએ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન બનારસમાં રવિદાસ પ્રવેશદ્વાર અને પાર્ક બનાવ્યો હતો.
અનેક રાજકીય પક્ષોની નજર ચર્મકાર જ્ઞાતિના મતો પર ટકેલી છે, પરંતુ હેરાફેરીના રાજકારણનો હેતુ સંત રવિદાસના મૂલ્યોની વિરુદ્ધ છે. તેઓ હંમેશા હિન્દુ-મુસ્લિમ એકતાના પક્ષમાં હતા. રૈદાસ ગ્રંથાવલી તેનું ઉદાહરણ છે. હવે મધ્યપ્રદેશમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે અને શનિવારે સંત રવિવાસના મંદિરનો શિલાન્યાસ કરવામાં આવશે.
