સુપ્રીમ કોર્ટે પ્રયાગરાજમાં એક વકીલ, એક પ્રોફેસર અને અન્ય ત્રણ લોકોના ઘર બુલડોઝર વડે તોડી પાડવા બદલ ઉત્તર પ્રદેશ સરકારની ટીકા કરી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ કાર્યવાહીને ચોંકાવનારી અને ખોટો સંદેશ આપનારી ગણાવી હતી. કોર્ટે કહ્યું, હવે અમે રાજ્ય સરકારને પુનર્નિર્માણનો આદેશ આપીશું અને તેનો ખર્ચ પણ સરકાર ઉઠાવશે. સર્વોચ્ચ અદાલતે બુલડોઝર ન્યાય અંગેના તાજેતરના ચુકાદાનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમાં ડિમોલિશન પહેલાં અનુસરવામાં આવતી પ્રક્રિયાની સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી હતી.
‘કલમ 21નું ઉલ્લંઘન’
બુધવારે કેસની સુનાવણી દરમિયાન જસ્ટિસ એએસ ઓકાની આગેવાની હેઠળની સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે સ્પષ્ટ કહ્યું કે સરકારની આ કાર્યવાહી બંધારણની કલમ 21 (જીવન અને સ્વતંત્રતાનો અધિકાર)નું ઉલ્લંઘન છે. અરજીકર્તાઓમાં વકીલ ઝુલ્ફીકાર હૈદર, પ્રોફેસર અલી અહેમદ, બે મહિલાઓ અને અન્ય એક વ્યક્તિનો સમાવેશ થાય છે.
અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે અરજી ફગાવી દીધી હતી
આ પહેલા અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે અરજી ફગાવી દીધી હતી. હાઈકોર્ટે કહ્યું હતું કે, વિવાદિત જમીન નઝુલ પ્લોટ (સરકારી લીઝ પર આપવામાં આવેલી જમીન) હતી, જેની લીઝ 1996માં સમાપ્ત થઈ ગઈ હતી. 2015 અને 2019માં ફ્રીહોલ્ડ અરજીઓ નકારી કાઢવામાં આવી હતી. રાજ્ય સરકારે તેને જાહેર ઉપયોગ માટે ચિહ્નિત કર્યું હતું. હાઈકોર્ટે જણાવ્યું હતું કે અરજદારો પાસે કોઈ કાનૂની સત્તા નથી કારણ કે તેમના વ્યવહારને જિલ્લા કલેક્ટરની મંજૂરી મળી ન હતી. સુપ્રીમ કોર્ટે સરકારની કાર્યવાહી સામે ગંભીર વાંધો વ્યક્ત કર્યો અને આ મામલાની આગામી સુનાવણી 21 માર્ચ, 2025ના રોજ કરવાની યાદી આપી.
‘મોડી રાત્રે નોટિસ આપવામાં આવી, બીજા દિવસે મકાનો તોડી પાડવામાં આવ્યા’
અરજદારોએ આક્ષેપ કર્યો હતો કે સરકારે શનિવારે મોડી રાત્રે ડિમોલિશન નોટિસ જારી કરી હતી અને બીજા દિવસે તેમના મકાનો તોડી પાડ્યા હતા, જેથી તેમને કાનૂની પડકાર ફાઈલ કરવાની કોઈ તક મળી ન હતી. અરજદારોના વકીલે કહ્યું કે રાજ્ય સરકારે તેમની સંપત્તિને ગેંગસ્ટર રાજકારણી અતીક અહેમદ સાથે ખોટી રીતે જોડી દીધી છે. અતીકની 2023માં હત્યા કરવામાં આવી હતી. અરજદારોએ જણાવ્યું હતું કે તે અતિક્રમણ કરનાર નથી પરંતુ કાયદેસર પટેદાર છે અને તેણે તેની લીઝ પરની જમીનને ફ્રી હોલ્ડમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે અરજી કરી હતી.
યુપી સરકાર વતી એટર્ની જનરલ આર. વેંકટરામણીએ સરકારની કાર્યવાહીનો બચાવ કરતા કહ્યું કે અરજદારોને જવાબ આપવા માટે પૂરતો સમય આપવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ જસ્ટિસ ઓકાએ સરકારના દાવાને ફગાવી દીધો હતો અને સવાલો ઉઠાવ્યા હતા કે નોટિસ કેવી રીતે આપવામાં આવી અને શા માટે અરજદારોને યોગ્ય અપીલ આપવામાં આવી નથી. એટર્ની જનરલે આ કેસને હાઈકોર્ટમાં પાછો મોકલવાનું સૂચન કર્યું હતું, પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટે આને ફગાવી દીધું હતું અને કહ્યું હતું કે તેનાથી માત્ર બિનજરૂરી વિલંબ થશે.
