ભારત સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં એક નવી ક્રાંતિ તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. DRDO ના નેતૃત્વ હેઠળ ભારતે રુદ્રમ મિસાઇલ, પિનાકા મલ્ટી-બેરલ રોકેટ સિસ્ટમ અને I-STAR ઇન્ટેલિજન્સ એરક્રાફ્ટ જેવી સ્વદેશી તકનીકો વિકસાવવાનું શરૂ કર્યું છે. આ બધા શસ્ત્રો માત્ર ભારતની લશ્કરી શક્તિને મજબૂત બનાવી રહ્યા નથી પરંતુ આત્મનિર્ભર ભારતના લક્ષ્યને પણ સાકાર કરી રહ્યા છે.
રુદ્રમ મિસાઇલ શ્રેણી ભારતની પ્રથમ હવાથી સપાટી પર પ્રહાર કરતી હાઇપરસોનિક મિસાઇલ સિસ્ટમ છે. તેનું નામ ‘રુદ્રમ’ સંસ્કૃત શબ્દ પરથી ઉતરી આવ્યું છે, જેનો અર્થ “દુઃખનો નાશ કરનાર” થાય છે. રુદ્રમ-1 એ 200 કિલોમીટરની રેન્જ ધરાવતી સુપરસોનિક મિસાઇલ છે અને તેનો મુખ્ય હેતુ દુશ્મન રડાર અને સંચાર પ્રણાલીઓનો નાશ કરવાનો છે. રુદ્રમ-2 એ 300 કિલોમીટરની રેન્જ ધરાવતી હાઇપરસોનિક મિસાઇલ છે અને તેનો ઉપયોગ એન્ટી-રેડિયેશન અને સ્ટ્રાઇક મિશન બંનેમાં થઈ શકે છે.
રુદ્રમ-૩ ની વિશેષતાઓ
રુદ્રમ-૩ એ ૨-તબક્કાની હાઇપરસોનિક મિસાઇલ છે જેની રેન્જ ૫૫૦ કિમી સુધીની છે. તેનો ઉપયોગ ડીપ પેનિટ્રેશન સ્ટ્રાઇક માટે એટલે કે દુશ્મનના પ્રદેશમાં ઊંડાણપૂર્વક હુમલો કરવા માટે થાય છે. તેની ડિઝાઇન એવી છે કે તે ખૂબ જ ઝડપી અને સચોટ રીતે કામ કરે છે. રુદ્રમ-૪ આ શ્રેણીની સૌથી અદ્યતન મિસાઇલ છે જે મેક ૫ કરતા વધુ એટલે કે હાઇપરસોનિક ગતિએ ઉડી શકે છે. તેને સુખોઈ-૩૦, મિરાજ ૨૦૦૦ અને કદાચ રાફેલ જેવા ફાઇટર એરક્રાફ્ટ સાથે સંકલિત કરી શકાય છે. તેની ગતિ અને ચપળતા એટલી ઊંચી છે કે તેને પકડવી કે અટકાવવી લગભગ અશક્ય છે, ભલે દુશ્મનની હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી ગમે તેટલી અદ્યતન હોય.
પિનાકા મલ્ટી બેરલ રોકેટ સિસ્ટમનું નવું વર્ઝન
પિનાકા મલ્ટી બેરલ રોકેટ સિસ્ટમના નવીનતમ વર્ઝન તરીકે માર્ક-3 અને માર્ક-4 તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે. પિનાકા માર્ક-3ની રેન્જ આશરે ૧૨૦ કિલોમીટર છે અને આગામી ત્રણ વર્ષમાં તે ભારતીય સેના સાથે સામેલ થવાની સંભાવના છે. તે જ સમયે, માર્ક-4ની રેન્જ ૩૦૦ કિલોમીટર સુધીની હશે અને તેને આગામી પાંચ વર્ષમાં તૈનાત કરવામાં આવશે.
I-STAR વિમાન શું છે ?
ત્રીજી મોટી સફળતા I-STAR વિમાન છે, જે ભારતીય વાયુસેના માટે વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે. તેની કિંમત લગભગ ₹10,000 કરોડ હશે. I-STAR નું પૂર્ણ સ્વરૂપ ઇન્ટેલિજન્સ, સર્વેલન્સ, ટાર્ગેટ એક્વિઝિશન અને રિકોનિસન્સ છે. આ વિમાનો દુશ્મનની દરેક ગતિવિધિ પર નજર રાખવા માટે અદ્યતન સેન્સર, કેમેરા અને રડાર સિસ્ટમથી સજ્જ હશે. I-STAR વિમાન સરહદો પર 24×7 દેખરેખ પૂરી પાડશે અને દુશ્મનની ગતિવિધિઓ શોધી કાઢશે, તે પણ સરહદ પાર કર્યા વિના. આ ભારતની ડિજિટલ યુદ્ધ ક્ષમતા એટલે કે નેટવર્ક કેન્દ્રિત યુદ્ધને વધુ મજબૂત બનાવશે.
સ્વદેશી ટેકનોલોજી પર આધારિત
આ બધા પ્રોજેક્ટ્સની ખાસ વાત એ છે કે તે સંપૂર્ણપણે સ્વદેશી ટેકનોલોજી પર આધારિત છે. DRDO અને ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારીથી તેમનું ઉત્પાદન અને જમાવટ હવે ઝડપથી થઈ રહી છે. આનાથી ભારત માત્ર સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર બનશે નહીં, પરંતુ શસ્ત્ર નિકાસકાર દેશ બનવા તરફ પણ આગળ વધશે. એવું કહેવું ખોટું નહીં હોય કે રુદ્રમ, પિનાક અને I-STAR માત્ર સંરક્ષણ સાધનો નથી, પરંતુ તે ભારતના આત્મવિશ્વાસ, વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિ અને વ્યૂહાત્મક દૂરંદેશીનું પ્રતીક છે. આ ફક્ત દુશ્મન માટે ખતરો નથી, પરંતુ વિશ્વને સંદેશ પણ આપે છે કે ભારત હવે ફક્ત સંરક્ષણ ટેકનોલોજીનો ગ્રાહક નથી, પરંતુ ઉત્પાદક અને ભાગીદાર પણ છે.
