ભારતના ચંદ્ર મિશન ચંદ્રયાન-3 એ ઇતિહાસ રચ્યો છે. ચંદ્રયાન-3નું વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતર્યું છે. ભારત આવું કરનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બની ગયો છે. ચંદ્રયાન-3ની કિંમત 615 કરોડ રૂપિયા છે. આ સિદ્ધિ ભારતીયોને ગર્વની અનુભૂતિ કરાવનારી છે, પરંતુ સવાલ એ છે કે આ મિશનથી સામાન્ય માણસને શું ફાયદો થશે? ચંદ્ર પર પહોંચીને ઈતિહાસ લખવાનું આ મિશન માત્ર ત્યાં પાણી અને કિંમતી ખનીજ શોધવા પૂરતું મર્યાદિત નથી. દેશની આ સિદ્ધિ ભારતીયો અને ભારતને કેવી અસર કરશે ? આવો, સરળ ભાષામાં સમજીએ.
મૂન મિશનમાંથી કોને શું મળશે?
સામાન્ય માણસ માટે: ભારતીયોની સ્થિતિ વધશે, તકનીકી સુવિધાઓ વધશે
ચંદ્રયાન-3ની સફળતા માત્ર ભારતીયોને ગૌરવ અપાવવા પુરતી મર્યાદિત નથી. આનાથી ભવિષ્યમાં ભારતીયોને ઘણા ફાયદા થશે. હવામાન સંબંધિત માહિતી ઉપલબ્ધ થશે. કોમ્યુનિકેશન સુધારવામાં મદદ કરશે. અંતરિક્ષ ક્ષેત્રે ભારત મજબૂત હશે તો દેશનું નામ રોશન થશે. પરિણામે વિશ્વમાં ભારતીયોનો દરજ્જો વધુ વધશે. સામાન્ય લોકોને તે પ્રશ્નોના જવાબો મળશે જે વર્ષોથી તેમના મનમાં છે. જેમ કે- શું તેઓ ક્યારેય ચંદ્ર પર જઈ શકશે, શું ચંદ્ર પર જીવન છે કે નહીં, ચંદ્ર પર ખેતી થઈ શકે છે કે નહીં અથવા ચંદ્ર પર કેટલી કિંમતી વસ્તુઓ છે કે દરેક દેશ ત્યાં પહોંચવા માટે ચિંતિત છે. આવા તમામ પ્રશ્નોના જવાબ સામાન્ય લોકોને મળી જશે.
વૈજ્ઞાનિકો માટે: નવી માહિતી અવકાશના રહસ્યોને ઉકેલશે
વિશ્વના ઘણા વૈજ્ઞાનિકો માને છે કે ચંદ્ર પર પાણી અને બરફની સાથે યુરેનિયમ, પ્લેટિનમ અને સોના સહિત અનેક પ્રકારના ખનિજ છે. હવે ભારતીય મિશન ચંદ્રયાન-3નું રોવર આગામી 14 દિવસ સુધી ત્યાં આવી તમામ માહિતી એકત્ર કરશે. ત્યાંની તસવીરો મોકલશે. ચંદ્ર એક એવો ગ્રહ છે જે પૃથ્વીની સૌથી નજીક છે. એટલા માટે વિશ્વભરના વૈજ્ઞાનિકો અહીંથી ભેગી કરેલી માહિતી પર નજર રાખશે. મિશન પૂર્ણ થયા પછી પ્રાપ્ત પરિણામો અવકાશની દુનિયાના ઘણા રહસ્યો જાહેર કરશે.
અર્થતંત્ર માટે: આ રીતે ખાનગી અવકાશ ક્ષેત્રમાં પ્રભુત્વ વધશે
ચંદ્રયાન-3ની સીધી અસર અર્થવ્યવસ્થા પર પડશે. તેની શરૂઆત થઈ ગઈ છે. હવે આ બધું કેવી રીતે થશે તે સમજીએ. ભારતમાં હાલમાં 140 રજિસ્ટર્ડ સ્પેસ-ટેક સ્ટાર્ટઅપ્સ છે. તેમાં સ્કાયરૂટ, સત્સુર, ધ્રુવ સ્પેસનો સમાવેશ થાય છે, તેઓ સેટેલાઇટ સિગ્નલથી લઈને બ્રોડબેન્ડ અને સોલાર ફાર્મ સુધી કામ કરી રહ્યા છે. તેઓ ટેકનોલોજી દ્વારા વસ્તુઓને સરળ બનાવી રહ્યા છે. ગયા વર્ષે ઈસરોએ દેશનું પ્રથમ પ્રાઈવેટ રોકેટ લોન્ચ કર્યું હતું. ભારતમાં સૌપ્રથમ પ્રાઈવેટ રોકેટ બનાવનાર કંપની સ્કાયરૂટ એરોસ્પેસના કો-ફાઉન્ડર પવન કુમાર ચંદના કહે છે કે ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ બાદ ભારત એ કતારમાં પહોંચી ગયું છે જ્યાં અત્યાર સુધી માત્ર અમેરિકા, રશિયા અને ચીન હતા. ભારત આવો ચોથો દેશ બની ગયો છે.
તેમનું કહેવું છે કે, તાજેતરની ઉપલબ્ધિ સાથે, સ્પેસ ટેક અને સાયન્સના ક્ષેત્રમાં કામ કરતી સંસ્થાઓ અને કંપનીઓની માંગ વિશ્વમાં વધશે. દેશમાં તેમની સંખ્યા વધશે, આ સાથે રોજગારની તકો પણ વધશે. ભારતે ગયા વર્ષે દેશના ખાનગી રોકેટને લોન્ચ કરીને પણ આ સાબિત કર્યું છે. આનાથી સીધા વિદેશી રોકાણમાં વધારો થવાની શક્યતા છે.
એસોસિએટેડ ચેમ્બર્સ ઓફ કોમર્સ એન્ડ ઈન્ડસ્ટ્રી, યુપીની ઈકોનોમિક પોલિસી એન્ડ ટેક્સેશન કમિટીના ચેરમેન મનીષ ખેમકા ગર્વથી કહે છે કે ચંદ્રયાન-3ની સફળતા અંતરિક્ષમાં મોટી સફળતા તરફ માત્ર એક પગલું છે. અવકાશમાં મજબૂત હોવાનો અર્થ છે માનવ જીવનનો ઝડપી વિકાસ. સેટેલાઇટ દ્વારા મળતી સચોટ અને ઝડપી માહિતી દરેક ક્ષેત્રમાં કામ સરળ બનાવશે.
તેમનું કહેવું છે કે, ચંદ્ર પર જલદી પહોંચવાની લડાઈ એટલા માટે થઈ રહી છે કારણ કે ભારત, અમેરિકા, રશિયા, ચીન, બધા જાણે છે કે માનવતાના રક્ષણ માટે, વધુ ગ્રહોની શોધ કરવા માટે ઘણું બધું ઉપલબ્ધ છે. કોઈપણ દેશ આ તક ગુમાવવા માંગતો નથી. સ્પેસ ટેક્નોલોજીના વિકાસને કારણે દેશની આર્થિક પ્રગતિ પણ થઈ રહી છે. જો બધુ યોજના મુજબ ચાલ્યું તો વર્ષ 2047 સુધીમાં ભારત આવકની દ્રષ્ટિએ 25 ટકા ભાગીદાર બની જશે. અત્યારે માત્ર ત્રણ ટકા ભાગીદારી છે.
ઉદ્યોગપતિઓ માટે: અવકાશ ક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત કંપનીઓના શેરમાં રેકોર્ડ વધારો
દેશની ઘણી ખાનગી કંપનીઓ અવકાશ વિજ્ઞાન ક્ષેત્રે ઝડપથી આગળ વધી રહી છે. ભારત સરકાર તેમને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. ગોદરેજ એરોસ્પેસ, લાર્સન એન્ડ ટુબ્રો (L&T), હિમસન ઇન્ડસ્ટ્રીયલ સિરામિક્સ જેવી દેશની જાણીતી કંપનીઓ ચંદ્રયાન-3 મિશન સાથે સંકળાયેલી છે. આ કંપનીઓ દ્વારા બનાવેલા ઉપકરણોનો ચંદ્રયાન-3માં ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તેની અસર કંપનીઓના શેર પર જોવા મળી હતી.
ચંદ્રયાન 3ના સોફ્ટ લેન્ડિંગ બાદ સ્પેસ કંપનીઓના શેરમાં તેજી જોવા મળી હતી. ગોદરેજ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, એલએન્ડટી, ટાટા સ્ટીલ અને હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સના શેરમાં રેકોર્ડ વધારો જોવા મળ્યો હતો. હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL)નો શેર રૂ. 4,138.80ની 52 સપ્તાહની ટોચે પહોંચ્યો હતો. આ સિવાય ભારત હેવી ઈલેક્ટ્રિકલ્સ, પારસ ડિફેન્સ એન્ડ સ્પેસ ટેક્નોલોજી અને સેન્ટમ ઈલેક્ટ્રોનિક્સના શેરમાં વધારો થયો હતો.
ખેતીને: ખેતી-ખેડૂતોને આ રીતે લાભ મળશે
ઉત્તર ભારતમાં સ્થિત ઈસરોના એકમાત્ર પ્રાદેશિક શૈક્ષણિક કેન્દ્ર ફોર સ્પેસના વડા અને એનઆઈટી કુરુક્ષેત્રના ડીન સંશોધન અને વિકાસ પ્રો. બ્રહ્મજીત સિંહે કહ્યું કે ભારત એક કૃષિપ્રધાન દેશ છે અને ચંદ્રયાન-3ની સફળતાને ભારતની સિદ્ધિ તરીકે જોવી જોઈએ. કારણ કે જેમ જેમ ભારત અવકાશમાં મજબૂત બનશે તેમ તેમ કૃષિ ક્ષેત્રને તેનો ઘણો ફાયદો થશે. હાલ માટીની ચકાસણી માટે સેમ્પલ લઈને ટેસ્ટીંગ વગેરેની કામગીરી કરવામાં આવે છે. AI-ML નો ઉપયોગ હવે માટી પરીક્ષણમાં પણ થઈ રહ્યો છે, પરંતુ અવકાશમાં શક્તિ વધવાથી આ કામ ખૂબ જ સરળ, ઝડપી અને વિકાસ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે.
