માનવશાસ્ત્ર એક એવું વિજ્ઞાન છે જે માનવ વિકાસ, સંસ્કૃતિ, ભાષા, સમાજ અને વર્તનનો અભ્યાસ કરે છે. તેનું મહત્વ સમજાવવા માટે, વિશ્વ માનવશાસ્ત્ર દિવસ દર વર્ષે ફેબ્રુઆરીના ત્રીજા ગુરુવારે ઉજવવામાં આવે છે. આ વખતે આ દિવસ 20 ફેબ્રુઆરીએ ઉજવવામાં આવશે. તેની શરૂઆત 2015 માં અમેરિકન એન્થ્રોપોલોજિકલ એસોસિએશન દ્વારા કરવામાં આવી હતી. આ પ્રસંગે, ચાલો જાણીએ કે વિજ્ઞાન મુજબ વિશ્વનો પ્રથમ માનવ કોણ હતો, હોમો હેબિલિસ-હોમો સેપિયન્સ કે બીજું કોઈ..
વૈજ્ઞાનિક સંદર્ભમાં જોવામાં આવે તો હોમો હેબિલિસ પ્રાચીન માનવ પ્રજાતિમાંથી એક હતી, જેને લગભગ 2.8થી 1.4 મિલિયન વર્ષ પહેલા ધરતી પર જીવતા માનવામાં આવે છે. તેને સામાન્ય રીતે “હેન્ડી મેન” પણ કહેવાય છે, કારણ કે તે સૌથી પહેલો પ્રાણી હતો, જે સાધનો બનાવવાની ક્ષમતા ધરાવતો હતો.
હોમો સેપિયન્સ, જે આજના માનવજાતના પૂર્વજ છે, આશરે 3 લાખ વર્ષ પહેલા પ્રથ્વી પર જોવા મળ્યા. તેઓની બુદ્ધિ વધુ વિકસિત હતી અને તેઓ ભાષા, સંસ્કૃતિ અને પરંપરાગત જ્ઞાન વિકસાવવામાં સક્ષમ હતા. આજે આપણે બધા હોમો સેપિયન્સની જ નિસર્ગત પ્રગતિ અને વિકાસનું પરિણામ છીએ.
હોમો સેપિયન્સ કોણ હતા?
હોમો સેપિયન્સને આધુનિક માનવજાતના પૂર્વજ માનવામાં આવે છે. આજે આપણે જે પણ અસ્તિત્વમાં છીએ તે બધાને હોમો સેપિયન્સ ગણવામાં આવે છે. તેમની બુદ્ધિ સૌથી વધુ વિકસિત થઈ. આફ્રિકામાં હોમો સેપિયન્સના અવશેષો પણ મળી આવ્યા છે અને તે લગભગ 300,000 વર્ષ જૂના છે. હોમો સેપિયન્સને આપણા પૂર્વજ માનવામાં આવે છે, કારણ કે તે પહેલો પ્રાણી હતો જે આપણા બધા જેવો દેખાતો હતો. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે લોકો એકબીજાને મળે છે અને વાત કરે છે, ત્યારે આપણા વિચારો એકબીજામાં સ્થાનાંતરિત થાય છે. એ જ રીતે, આપણે પણ વિકાસ કર્યો છે.
આપણે હોમો સેપિયન્સ 5 અલગ અલગ પ્રજાતિઓમાંથી પસાર થયા છીએ અને તે બધાની ટેકનોલોજીને જોડીને, એક બુદ્ધિશાળી માનવનો વિકાસ થયો. જ્યાં સુધી મળવાની પરંપરા ચાલુ રહેશે, ત્યાં સુધી આપણે વિકાસ કરતા રહીશું. ડાર્વિનનું વૈજ્ઞાનિક સમજૂતી એ પણ છે કે માનવ ઇતિહાસ ક્રમિક વિકાસ અને પરિવર્તનનો ઇતિહાસ છે.
હોમો નિએન્ડરથેલેન્સિસ કોણ હતા?
હોમો નિએન્ડરથેલેન્સિસને પૂર્વજ પણ માનવામાં આવે છે કારણ કે તે હોમો સેપિયન્સની સાથે અસ્તિત્વમાં હતા. તેમના પુરાવા યુરોપ અને એશિયામાં મળી આવ્યા છે. તેમની ઉંમર આશરે 400,000 થી 40,000 વર્ષ છે.
