મંગળવારે દિલ્હી NCR અને ઉત્તર ભારતના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. જો કે સારી વાત એ છે કે કોઈ નુકસાનના સમાચાર મળ્યા નથી, પરંતુ બિપરજોય વાવાઝોડું ગુજરાતના દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે અને તેના કારણે ગુજરાતના ઘણા વિસ્તારોમાં ખતરો છે. કોઈપણ દેશના આ સંજોગોને કુદરતી આફત તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ત્યારે દેશના ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે કુદરતી આફતો સંબંધિત ત્રણ યોજનાઓની પણ જાહેરાત કરી હતી. જેમાં 8000 કરોડ રૂપિયાનું જંગી પેકેજ ખર્ચવામાં આવશે.
Union Home Minister Amit Shah has announced three major schemes for disaster management worth over Rs 8000 crore- A total of Rs 5,000 crores project to expand and modernize fire services in states, Rs 2,500 crores project for the seven most populous metros – Mumbai, Chennai,… pic.twitter.com/CSMJbiiwHz
— ANI (@ANI) June 13, 2023
આ જાહેરાત દરમિયાન અમિત શાહે કહ્યું હતું કે તેમનો એકમાત્ર ઉદ્દેશ્ય એ છે કે દેશમાં કુદરતી આફતને કારણે કોઈ જાન-માલનું નુકસાન ન થવું જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટમાં સુધારો કરવા માટે આ પેકેજની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. આ પેકેજને ત્રણ સ્કીમમાં એટલે કે ત્રણ ભાગમાં વહેંચવામાં આવશે. આનો પ્રથમ ભાગ ફાયર બ્રિગેડને આગળ વધારવા માટે ખર્ચવામાં આવશે. બીજો ભાગ પૂરનો સામનો કેવી રીતે કરવો અને ત્રીજો ભાગ ભૂસ્ખલનનો સામનો કેવી રીતે કરવો તેના પર ખર્ચ કરવામાં આવશે.
આ છે ત્રણ યોજનાઓ
1. ફાયર બ્રિગેડ સર્વિસ પ્લાન: દેશમાં આગની ઘટનાઓ સતત બનતી રહે છે. આના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં ઘણું નુકશાન થાય છે. અગાઉ દેશના કેટલાક વિસ્તારોમાં ફાયર બ્રિગેડની સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ હતી, હવે દેશના દરેક જિલ્લામાં ફાયર બ્રિગેડ હાજર છે, પરંતુ તેમની પાસે અદ્યતન ટેકનોલોજી અને સુવિધાઓ છે કે કેમ તે એક મોટો પ્રશ્ન છે. આ પ્રશ્નનો ઉકેલ આ પેકેજ છે જેમાં પાંચ હજાર કરોડ રૂપિયાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. આ પેકેજથી દેશની ફાયર બ્રિગેડ સુવિધાઓને આગળ વધારવામાં આવશે. નવા અને આધુનિક સાધનોની વ્યવસ્થા કરવામાં આવશે. જેથી નાની કે મોટી આગને વહેલી તકે કાબૂમાં લઈ શકાય અને નુકસાન ઓછું થાય.
2. પૂરનો સામનો કરવાની યોજના: અમિત શાહે બીજી યોજના હેઠળ પૂરનો સામનો કરવા માટે 2500 કરોડ રૂપિયાના પેકેજની જાહેરાત કરી. જોકે પૂર એ એવી સ્થિતિ છે જે શહેરી વિસ્તારોમાં માત્ર થોડા મહાનગરો સુધી મર્યાદિત છે. જેમાં મુંબઈ, ચેન્નાઈ, કોલકાતા, અમદાવાદ, હૈદરાબાદ, બેંગ્લોર અને પૂણેનો સમાવેશ થાય છે. આ મહાનગરોમાં પૂરની સ્થિતિ ઘટાડવા અથવા દૂર કરવા માટે બ્લુ પ્રિન્ટ તૈયાર કરવામાં આવશે.
3. લેન્ડસ્લાઈડ ડીલિંગ પ્લાનઃ મોટાભાગના લેન્ડ સ્લાઈડ્સ દેશના 17 રાજ્યોમાં જોવા મળે છે, જેમાં ઉત્તરાખંડ, કેરળ, જમ્મુ અને કાશ્મીર, મિઝોરમ, ત્રિપુરા, નાગાલેન્ડ અને અરુણાચલ પ્રદેશ, હિમાચલ પ્રદેશ, આસામ, મહારાષ્ટ્ર વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આનો સામનો કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારે 825 કરોડ રૂપિયાના પેકેજની જાહેરાત કરી છે.
ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે છેલ્લા 9 વર્ષમાં રાજ્યોની સાથે કેન્દ્ર સરકારે આપત્તિ વ્યવસ્થાપનની દિશામાં ઘણું કામ કર્યું છે, પરંતુ કોઈએ સંતુષ્ટ થવું જોઈએ નહીં કારણ કે આફતો સતત પોતાનું સ્વરૂપ બદલી રહી છે અને તેની તીવ્રતા પણ વધી રહી છે. એટલા માટે આપણે બધાએ આપણી તૈયારીઓને આગળ વધારવાની છે. આપણા દેશમાં ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ એ નવો કોન્સેપ્ટ નથી. ચાણક્યના અર્થશાસ્ત્રથી લઈને પૌરાણિક સમયના રાજ્ય વહીવટના કાર્યો સુધીના દસ્તાવેજો ઉપલબ્ધ છે, જે તમામ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ વિશે વાત કરે છે.
