ગરવી ગુર્જરીની આ વધુ એક સફળતા : ‘ઘરચોળા’ને મળ્યો GI ટેગ

ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક હસ્તકલા ‘ઘરચોળા’ ને ભારત સરકારે ભૌગોલિક સંકેત (GI – Geographical Indication) ટેગ આપીને તેની અનોખી ઓળખને માન્યતા આપી છે. આ ટેગ પ્રાપ્ત કરનાર ઘરચોળા ગુજરાતની હસ્તકલા ક્ષેત્રની 23મી વસ્તુ બની છે. આ સાથે, ગુજરાતને મળેલ કુલ જીઆઈ ટેગની સંખ્યા 27 પર પહોંચી છે.

ઘરચોળા વિષે:

• ઘરચોળા એ એક પ્રાચીન અને પરંપરાગત હસ્તકલા છે, જે ગુજરાતના લગ્નપ્રસંગો અને ધાર્મિક વિધિમાં મહત્વપૂર્ણ છે.
• ઘરચોળા સામાન્ય રીતે કપાસના ફેબ્રિક પરથી બનાવાય છે અને તેના પર રેખા, આલેખન, અને વિશિષ્ટ ડિઝાઇન હોય છે, જે તેનાં મૂળિયાઓ સાથેની જોડાણ દર્શાવે છે.
• તેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે લગ્નપ્રસંગે દૂહાળા, મંડપ શણગાર, અને ધાર્મિક પ્રસંગો માટે કરવામાં આવે છે.

GI ટેગનું મહત્વ:

1. અનોખી ઓળખ:
   ઘરચોળા હવે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે તેનાં વિશિષ્ટત્વ માટે ઓળખાશે.
2. હસ્તકલા અને હસ્તકરોને પ્રોત્સાહન:
   • સ્થાનિક હસ્તકરોને આર્ટિઝન માર્કેટમાં વધુ માન્યતા મળશે.
   • આ ટેગથી ઘરચોળા હસ્તકલાકારના રોજગારીમાં વૃદ્ધિ થશે.
3. ગુજરાતની સંસ્કૃતિનું સંરક્ષણ:
   • આ પરંપરાગત કળા ગુજરાતના સંસ્કૃતિક વારસાનું પ્રતીક છે.
   • GI ટેગ તેનુ પ્રાચીનત્વ અને ભૌગોલિક વિશિષ્ટતા કાયદેસર રીતે સુરક્ષિત કરે છે.

ગુજરાતને મળેલા અન્ય મહત્વના GI ટેગ:

1. કચ્છના પોટરરી અને કઠી નવાણીકામ.
2. પાટણનું પાટોલુ શિલ્ક.
3. સૂરતનું ઝરી કામ.
4. સિદ્ધપુરનું માતાની પાચુ.
5. ગુજરાતનું અરવલ્લી તલ.

આર્થિક અને સાંસ્કૃતિક ફાયદા:

• રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં ઘરચોળાની ડિમાન્ડ વધશે.
• આ હસ્તકલા કેન્દ્રો પ્રવાસન માટે આકર્ષણ બની શકે છે.

ગુજરાત માટે આ ટેગ એ રાજ્યની શિલ્પકલા અને પરંપરાના ગૌરવ માટે વધુ એક સિદ્ધિ છે.

ગુજરાત તેની વૈવિધ્યસભર, સમૃદ્ધ અને વૈશ્વિક સ્તરે જાણીતી હસ્તકલા અને કલા-કૌશલ્યની પરંપરા માટે પ્રસિદ્ધ છે. હવે ઘરચોળાને ભૌગોલિક સંકેત (GI) ટેગ મળવું રાજ્ય માટે ગૌરવની બાબત છે.

ગુજરાત માટે આ સિદ્ધિનું મહત્વ:

1. કુલ GI ટેગ:
   • 27મી વસ્તુ: ગુજરાતને મળેલા કુલ જીઆઈ ટેગની સંખ્યા હવે 27 પર પહોંચી છે.
   • હસ્તકલા માટે આ 23મો GI ટેગ છે, જે રાજ્યની સમૃદ્ધ હસ્તકલા પરંપરાનું પ્રતિક છે.
2. હસ્તકલા માટે ખાસ નોંધપાત્ર છે:
   • મુખ્યત્વે, ગુજરાતની હસ્તકલા વૈવિધ્ય અને તેનાં ઔરિપણું જાહેર કરવામાં આ ટેગ ખૂબ ઉપયોગી છે.
   • ‘ગરવી ગુર્જરી’ પહેલ અંતર્ગત, રાજ્યની આર્ટિઝનલ હસ્તકલા પરંપરાને નવી ઊંચાઈઓએ પહોંચાડવા માટે આ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.

ઘરચોળા – ગુજરાતની લોકપ્રિય પરંપરા:

• ઘરચોળા પરંપરાગત કપાસના કપડાં પર બારીક કઢાઈ અને આલેખન કામ માટે જાણીતા છે.
• તેનો મુખ્ય ઉપયોગ લગ્ન પ્રસંગો, ધાર્મિક વિધિ અને વિવિધ સાંસ્કૃતિક પ્રસંગોમાં થાય છે.
• આ કળા છેતરામણીકામ સાથે ઝળહળતા રંગો અને આકર્ષક ડિઝાઇન માટે પ્રસિદ્ધ છે.

મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલનું નેતૃત્વ:

• મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના નેતૃત્વમાં ગુજરાતે આર્થિક વિકાસની સાથે સંસ્કૃતિક અને પરંપરાગત ક્ષેત્રે પણ મહત્ત્વના અભિગમ ધરાવ્યા છે.
• **‘ગરવી ગુર્જરી’**ના ભાગરૂપે સ્થાનિક કલા અને હસ્તકલા ઉત્પાદકોને નવી ઓળખ અપાવવા માટે સરકાર દ્વારા અનેક યોજના અમલમાં છે.

ગુજરાતને મળેલા કેટલાક મહત્ત્વના GI ટેગ:

1. પાટણનું પાટોલું.
2. કચ્છની પોટરી.
3. સૂરતનું ઝરી કામ.
4. અહમદાબાદના બીડી પાન.
5. મધુભાના રંગીન ચિત્રો.

આ સિદ્ધિના ફાયદા:

• વધેલી માર્કેટ રિચ: ઘરચોળા અને અન્ય હસ્તકલા માટે સ્થાનિક તેમજ આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં નવી તકો મળશે.
• પરંપરાનું સંરક્ષણ: ટેગ મળવાથી ઘાતક નકલથી સુરક્ષા અને મૂળ હસ્તકલાકારો માટે રોજગારીની શક્યતાઓ વધશે.
• પ્રવાસન વિકાસ: આ કલા ભારતીય અને વિદેશી પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણ બની શકે છે.

ગુજરાતે તેનાં વારસાની સાથે ભવિષ્યની દિશામાં મજબૂત પગલા લીધા છે, અને આ નવી સિદ્ધિ એ કલા ક્ષેત્રે રાજ્ય માટે વધુ એક ઊંચી ઍચીવમેન્ટ છે.

જરાતની પરંપરાગત કળા અને હસ્તકલા માટે વૈશ્વિક સ્તરે ઓળખ વધારવાના પ્રયાસો સફળ રહ્યા છે. ઘરચોળા હસ્તકલાને કાપડ મંત્રાલયના હેન્ડલૂમ્સ ડેવલપમેન્ટ કમિશનર દ્વારા “જીઆઈ એન્ડ બિયોન્ડ – વિરાસત સે વિકાસ તક” કાર્યક્રમમાં જિયોગ્રાફિકલ ઇન્ડિકેશન (GI) ટેગ એનાયત કરવામાં આવ્યો છે.

આ સિદ્ધિનું મહત્વ:

1. પરંપરાગત હસ્તકલા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ:
   • ઘરચોળાને GI ટેગ મળવાથી તેનું ઔરિપણું અને ભૌગોલિક રીતે અનોખી ઓળખ સંરક્ષિત થશે.
   • આ ટેગ રાજ્યની કાપડ અને હસ્તકલા ઉદ્યોગમાં નવા શક્યતાઓ સર્જશે.
2. ‘ગરવી ગુર્જરી’નો યોગદાન:
   • રાજ્ય સરકારની ગરવી ગુર્જરી પહેલ અંતર્ગત પરંપરાગત હસ્તકલા અને સ્થાનિક કળા માટે વૈશ્વિક સ્તરે બજાર સર્જવાનું આયોજન થઈ રહ્યું છે.
   • આ યોજના હસ્તકલાકારોને રોજગારી અને આવક વધારવામાં મદદરૂપ છે.
3. ગુજરાતની હસ્તકલા ટેગોની શ્રેણી:
   • હવે ગુજરાતને કુલ 27 GI ટેગ મળ્યા છે, જેમાંથી 23 હસ્તકલા ક્ષેત્રના છે.
   • આમાં પાટણનું પાટોલુ, કચ્છની પોટરી, અને સૂરતનું ઝરી કામ જેવા જાણીતા હસ્તકલા સમાવેશ થાય છે.
4. ઉદ્યોગ અને કલા માટે ફાયદા:
   • અનોખી ઓળખ: હવે કોઈપણ નકલ કરવાનું ટાળવામાં આવશે, અને આ હસ્તકલા પાંગરવા માટે કાયદેસર સુરક્ષા મળશે.
   • બજારની ક્ષમતા: આંતરરાષ્ટ્રીય બજાર માટે આકર્ષણ વધશે, જે સ્થાનિક હસ્તકલાકારો અને સંશોધન માટે મહત્વનું છે.

ઘરચોળાના પરંપરાગત મહત્વ:

ઘરચોળા એ લગ્ન પ્રસંગો અને ધાર્મિક વિધિ માટે મહત્વનું છે. તેમાં કપાસ અને અન્ય પ્રાકૃતિક ફાઇબર્સ પર શણગાર અને ઔરિપણું દર્શાવતી કળા શામેલ છે. આકર્ષક ડિઝાઇન સાથેની આ હસ્તકલા ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક વારસાનું પ્રતીક છે.