થોડા વર્ષો પહેલા ભારત સરકારે દેશના ઉત્પાદન ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ પહેલ શરૂ કરી હતી. હવે સરકારનો આ કાર્યક્રમ દેશના સંરક્ષણ ક્ષેત્ર માટે વરદાન સાબિત થઈ રહ્યો છે, જે આ ક્ષેત્રને બંદૂકમાંથી છોડેલી ગોળીની જેમ સુપરફાસ્ટ ગ્રોથ આપી રહ્યો છે.
‘મેક ઈન ઈન્ડિયા’ની સૌથી મોટી સફળતા દેશના સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં જોવા મળે છે. કારણ કે તેનાથી દેશમાં સંરક્ષણ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન વધારવામાં ઘણી મદદ મળી છે. એક દાયકા કરતાં પણ ઓછા સમયમાં ભારતે મોટાભાગના સંરક્ષણ ઉત્પાદનોને માત્ર સ્વદેશી બનાવ્યું નથી, પરંતુ તેમના આયાતકારને બદલે નિકાસકાર પણ બની ગયું છે.
સરકારી કંપનીઓને સૌથી વધુ ફાયદો થયો
સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં દેશની સરકારી સંરક્ષણ કંપનીઓને ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ પહેલથી સૌથી વધુ ફાયદો થયો છે. એક સમયે આ કંપનીઓની ક્ષમતાઓ પર પ્રશ્નાર્થ ચિન્હો હતા, પરંતુ હવે આ કંપનીઓ દેશના સંરક્ષણ ક્ષેત્રના વિકાસમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે.
થોડા દિવસ પહેલા જ દેશના સંરક્ષણ મંત્રીએ આ સફળતાની ગાથા માટે સંરક્ષણ ક્ષેત્રના તમામ સ્ટેકહોલ્ડરનો આભાર માન્યો હતો. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં દેશની સંરક્ષણ નિકાસ 21,083 કરોડ રૂપિયાની રહી છે. જ્યારે અગાઉના નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં દેશની સંરક્ષણ નિકાસ માત્ર 15,920 કરોડ રૂપિયા હતી. એટલે કે 32.5 ટકાની સીધી વૃદ્ધિ થઈ છે.
UPA અને NDA સરકારમાં ઘણો તફાવત છે
જો તમે સંરક્ષણ ક્ષેત્રની વૃદ્ધિ અને નિકાસને લઈને વર્તમાન એનડીએ સરકાર અને અગાઉની યુપીએ સરકારના 10-10 વર્ષના કાર્યકાળ પર નજર નાખો તો તમને મોટો તફાવત જોવા મળશે. ET સમાચાર અનુસાર 2004-05 થી 2013-14 દરમિયાન યુપીએના કાર્યકાળ દરમિયાન દેશની સંરક્ષણ નિકાસ રૂપિયા 4,312 કરોડ હતી. વર્તમાન NDA સરકારના કાર્યકાળ દરમિયાન આ ક્ષેત્રની કુલ નિકાસ 88,319 કરોડ રૂપિયા રહી છે. આ સીધો 21 ગણો વૃદ્ધિ દર્શાવે છે.
સરકારી કંપનીઓનું યોગદાન 40 ટકા
જો કે ડિફેન્સ સેક્ટરને ગ્રોથ આપવામાં ખાનગી ક્ષેત્રે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે, પરંતુ આ ક્ષેત્રની સરકારી કંપનીઓ પણ પાછળ રહી નથી. જો ખાનગી ક્ષેત્રનું યોગદાન 60 ટકા છે તો સરકારી કંપનીઓનું યોગદાન પણ 40 ટકા છે.
બંદૂકોથી લઈને ડ્રોન ભારતમાં બની રહ્યા છે
L&T, ગોદરેજ અને અદાણી જેવી ઘણી મોટી ભારતીય કંપનીઓ દેશમાં અનેક પ્રકારના સંરક્ષણ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન કરી રહી છે. આમાં નાની બંદૂકો, બંદૂકની ગોળીઓ, ડ્રોન અને નાઇટ વિઝન ડિવાઇસનો સમાવેશ થાય છે. તે જ સમયે HAL અને અન્ય સરકારી કંપનીઓ પણ દેશને સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે વ્યસ્ત છે.
