ગત 7 મેના રોજ પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદી છાવણી પર ભારત દ્વારા ઓપરેશન સિંદૂર દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલામાં મેડ ઇન ઇન્ડિયા બ્રહ્મોસ મિસાઇલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. આ સાથે, જ્યારે પાકિસ્તાને ભારત પર હુમલો કર્યો, ત્યારે મેડ ઇન ઇન્ડિયા આકાશ ઇન્ટરસેપ્ટર દ્વારા, તુર્કીના ડ્રોન તાડી પાડ્યા અને ચીનના જેએફ 17ના હુમલાઓને નિષ્ફળ બનાવવામાં આવ્યા હતા. આ પછી, ભારતની બદલો લેવાની કાર્યવાહીમાં ઉપયોગમાં લેવાયેલા ડ્રોન, ઇઝરાયેલી ટેકનોલોજી પર આધારિત મેડ ઇન ઇન્ડિયા ડ્રોન હતા. આ બધું દર્શાવે છે કે ભારતનું સંરક્ષણ ક્ષેત્ર સમગ્ર વિશ્વમાં પોતાની મજબૂત છાપ છોડવા માટે તૈયાર છે.
તાજેતરમાં, સંરક્ષણ મંત્રાલયે માહિતી આપી છે કે, છેલ્લા 10 વર્ષમાં, ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ 34 ગણી વધી છે અને ભારત વિશ્વભરના 80 દેશોને શસ્ત્રો અને સંરક્ષણ સાધનો પૂરા પાડી રહ્યું છે, જેમાં ઘણા દેશોનો સમાવેશ થાય છે. જે સંરક્ષણ ઉત્પાદનમાં પહેલાથી જ આત્મનિર્ભર છે, પરંતુ તેઓ ભારતીય સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં ઉત્પાદિત શસ્ત્રો તેમના પોતાના દેશોમાં ઉપલબ્ધ શસ્ત્રો કરતાં ઘણા સારા માને છે.
India’s #DefenceExports surged from Rs 686 crore in 2013-14 to Rs 23,622 crore in 2024-25, a 34-fold increase. In 2024-25, private sector exports were Rs15,233 crore, and DPSUs Rs 8,389 crore, with DPSU exports growing 42.85%. Export authorisations rose by 16.92%, and exporters… pic.twitter.com/yDVYAwajxG
— Ministry of Defence, Government of India (@SpokespersonMoD) May 13, 2025
ભારત 80 દેશોમાં શસ્ત્રોની નિકાસ કરે છે
આજે, ભારત વિશ્વના 80 દેશોમાં શસ્ત્રો અને સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસ કરે છે. નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં, ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ છેલ્લા 10 વર્ષની સરખામણીમાં 34 ટકા વધીને રૂ. 23,662 કરોડ સુધી પહોંચી ગઈ છે, જેને સરકારે 2029 સુધીમાં રૂ. 50,000 કરોડ સુધી વધારવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે.
2024-25માં ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ 23,662 કરોડ રૂપિયા હતી, જ્યારે 2013-14માં સંરક્ષણ નિકાસ માત્ર 686 કરોડ રૂપિયા હતી. તમને જણાવી દઈએ કે 2024-25માં, ભારતના ખાનગી ક્ષેત્રે 15,233 કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રો અને સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસ કરી છે અને DPSU એ 8,389 કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રો અને સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસ કરી છે.
પિનાકા રોકેટ સિસ્ટમ અને બ્રહ્મોસ મિસાઇલ — વિશે વધુ સ્પષ્ટ અને તાકાતદર્શક વિગતો આપવામાં આવી છે:
પિનાકા મલ્ટિપલ બેરલ રોકેટ લાંચર સિસ્ટમ (MBRL)
🔹 વિકાસકર્તા: DRDO (ડિફેન્સ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન)
🔹 મૂળ હેતુ: Bofors Artillery System નું સ્વદેશી વિકલ્પ
🔹 ક્ષમતા:
-
માર્ક-1 રેન્જ: 40 કિમી
-
માર્ક-2 રેન્જ: 65+ કિમી
-
ફાયરિંગ ઝડપ: 44 સેકન્ડમાં 12 રોકેટ
-
વિશેષતા: ત્વરિત મોનોબ્લોક (Quick salvo mode), મોબિલિટી, ચોકસાઈ
🔹 મિશન ઉપયોગ:
-
તાજેતરના “ઓપરેશન સિંદૂર” દરમિયાન પિનાકા સિસ્ટમનો ઉપયોગ નોંધપાત્ર હતો
-
ઝડપથી પોઝિશન બદલી શકે તેવી ક્ષમતા તેને “હિટ એન્ડ હાઇડ” મોડ માટે અનુકૂળ બનાવે છે
બ્રહ્મોસ સુપરસોનિક ક્રુઝ મિસાઇલ
🔹 વિકસન: ભારત-રુસ સંયુક્ત સંસ્થા બ્રહ્મોસ એરોઝપેસ
🔹 રિપોર્ટેડ સ્પીડ: Mach 2.8 to Mach 3.0 (અવાજની ઝડપ કરતાં 3 ગણાં વધુ)
🔹 રેન્જ:
-
આરંભમાં: ~290 કિમી
-
નવા વેરિઅન્ટ્સ: 450 કિમી સુધી
-
આગળના અપગ્રેડ સાથે: >600 કિમી (2025ની પહેલથી અપગ્રેડ શરૂ)
🔹 ક્ષમતા:
-
મલ્ટી-પ્લેટફોર્મ: જમીનથી જમીન, હવાઈ લોન્ચ (Su-30MKI), સમુદ્રી લોન્ચ
-
Guidance System: INS + GPS/NavIC + Active Radar Seeker (અંતિમ તબક્કે)
-
pinpoint accuracy: CEP (Circular Error Probability) < 1 meter
🔹 વાસ્તવિક ઉપયોગ:
-
ભારત-પાકિસ્તાન તણાવ દરમિયાન તેના લોંચથી સંકેત આપવામાં આવ્યો કે ભારત પાસે ઉચ્ચ સ્તરના સટીક સ્ટ્રાઈક ક્ષમતા છે
-
મનોવિજ્ઞાનિક દબાણ માટે પણ અસરકારક
વિશ્વ સ્તરે અસર:
-
બ્રહ્મોસ: વિશ્વની સૌથી ઝડપી ક્રુઝ મિસાઈલ ગણાય છે
-
પિનાકા: યુદ્ધના મેદાનમાં ચોક્કસ અને ઝડપી પ્રતિસાદ માટે શ્રેષ્ઠ ગણાતી આરટિલરી
-
વિદેશી રસ: બ્રહ્મોસને ફિલિપિન્સને નિકાસ થઈ ચૂકી છે; પિનાકા માટે કેટલીક આફ્રિકી અને એશિયાઈ દેશો રસ દાખવી રહ્યાં છે.
