ચીનના બ્રહ્મપુત્રા નદી પર વિશ્વના સૌથી મોટા બંધ બનાવવાના નિર્ણય પર ભારતની ચિંતાઓ
- મુખ્ય પદ્ધતિ:
- ચીનની યોજનાની સૂચના: ચીન તિબેટ ક્ષેત્રમાં બ્રહ્મપુત્રા નદી પર વિશ્વનો સૌથી મોટો બંધ બનાવવાનું આયોજન કરી રહ્યું છે. આ યોજના પર વૈશ્વિક અને વિસ્તૃત પ્રભાવની શક્યતા છે, ખાસ કરીને ભારત અને બાંગ્લાદેશ પર.
- ભારતની પ્રતિસાદ:
- રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહનું નિવેદન: રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે 7 જાન્યુઆરી 2025 ના રોજ જણાવ્યું કે, “કેન્દ્ર સરકાર ચીનની આ યોજનાને લઈને સતર્ક છે.” ભારતના હિતોની સુરક્ષા માટે સરકાર સતત દેખરેખ રાખશે અને જરૂરી પગલાં લઈ રહી છે.
- બ્રહ્મપુત્રા નદીનું મહત્વ:
- ઉત્તર-પૂર્વ ભારત માટે મહત્વ: બ્રહ્મપુત્રા નદી, જે ચીન, ભારત અને બાંગ્લાદેશમાંથી પસાર થાય છે, એ ઉત્તર-પૂર્વ ભારતના મધ્યમ અને મહત્વપૂર્ણ વિસ્તારો માટે જીવનધારાના સંકેટરૂપ છે. તેના પર કોઈ પણ નીતિનો ભારતીય રાજ્ય અને પરિસ્થિતિઓ પર વિશાળ પ્રભાવ પડી શકે છે.
- ચિંતાઓ:
- પાણીના પ્રવાહ પર અસર: ભારતને ચિંતાઓ છે કે, ચીનના આ કાર્યક્રમથી બ્રહ્મપુત્રા નદીના પાણીના પ્રવાહ પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે, જે ખેતરો, ઘરો, અને જળસંચય માટે અસરકારક બની શકે છે.
- જળસંરક્ષણ અને તંત્રના પ્રભાવ: ચીનના આ પગલાંઓનો આરોગ્ય અને તંદુરસ્તી પર પ્રભાવ પડે તેવી સંભાવના છે, જો પાણીના સ્તરે વધુ નિયંત્રણ કરવામાં આવે તો.
- ભારતના પગલાં:
- માનીટરીંગ અને વ્યવસ્થા: ભારતના તંત્ર આ સંભવિત ખતરાઓને મોનિટર કરી રહ્યું છે, અને કોઇપણ અસ્થિર પરિસ્થિતિ માટે તૈયારી રાખી રહી છે.
ભારત અને ચીન વચ્ચે બ્રહ્મપુત્રા નદી પર ડેમ યોજનાની ચર્ચા
- ચીનની યોજના અને ભારતની ચિંતાઓ:
- ચીનના ડેમ બનાવવાના પ્રોજેક્ટ: ચીન તિબેટમાં બ્રહ્મપુત્રા નદીના ઉપરના વિસ્તારો પર વિશ્વના સૌથી મોટા ડેમ બનાવવા જઈ રહ્યું છે, જે ભારત અને બાંગ્લાદેશના માટે પાણીના પ્રવાહ પર અસર કરી શકે છે.
- ભારતની ચિંતાઓ: ભારતે ચીનને વિનંતી કરી છે કે તે બ્રહ્મપુત્રાના નીચલા ઢોળાવવાળા વિસ્તારો, જેમ કે ભારત અને બાંગ્લાદેશ, પર પાણીના પ્રવાહ પર થાય તેવી અસર ટાળી શકે. ભારતીય અધિકારીઓને એવું માનવું છે કે આ પ્રોજેક્ટ નદીના નીચલા વિસ્તારોમાં પાણીની ઉપલબ્ધિ પર વિરુદ્ધ અસર પેદા કરી શકે છે.
- રક્ષા મંત્રીએ વાત કરી:
- રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહનું નિવેદન: મંત્રીએ જણાવ્યું કે, “પહેલાં જ્યારે ભારત આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર બોલતું હતું, ત્યારે લોકો તેને ગંભીરતાથી લેતા ન હતા, પરંતુ હવે જ્યારે ભારત બોલે છે ત્યારે દુનિયા સાંભળે છે.” ભારતના વધતા વૈશ્વિક પ્રભાવને પણ દર્શાવતાં, રાજનાથ સિંહે વિશ્વભરના ભારતીય અર્થતંત્રના સુધારા પર ભાર મુક્યો.
- ભારતના અર્થતંત્રની પ્રગતિ: રાજનાથ સિંહે જણાવ્યું કે, અગાઉ ભારત વૈશ્વિક સ્તરે 11મા સ્થાન પર હતું, પરંતુ હવે ભારત પાંત્રણમા સ્થાન પર છે અને આગામી几年માં તે ટોચના ત્રણ અર્થતંત્રોમાં સામેલ થવાનો મકસદ ધરાવે છે.
- સંરક્ષણ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભરતા:
- વિશ્વસનીયતા અને આત્મનિર્ભરતા: મંત્રીએ જણાવ્યું કે ભારત હવે સંરક્ષણ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભર બની રહ્યો છે અને નવી ટેકનોલોજી અને નવીનતાનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. આથી ભારત દેશ માટે રક્ષણ ક્ષમતા સુધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યું છે.
- ચીનની નિવેદન અને સ્પષ્ટીકરણ:
- ચીનનો જવાબ: બ્રહ્મપુત્રા નદીના ઉપરના વિસ્તારો પર ડેમ બનાવવાના ચીનના પ્રોજેક્ટ પર ભારતના ચિંતાઓને ધ્યાનમાં રાખતા, ચીને સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે, આ ડેમની પ્રવૃત્તિઓ નદીના નીચલા વિસ્તારો, જેમ કે ભારત અને બાંગ્લાદેશ, પર અસર ન પહોંચાડે.
- વિશ્વસનીય અને પરિણામ આપતી ચર્ચાઓ:
- અંતિમ દૃષ્ટિકોણ: ભારત અને ચીન વચ્ચેનું આ મુદ્દો મહત્વનો છે, કારણ કે તેનો પરિપ્રેક્ષ્ય માત્ર બંને દેશોના જળવ્યવસ્થાને અસર કરતી નથી, પરંતુ ભારતના પરિસ્થિતિ, ભૂગોળ અને વૈશ્વિક રાજકીય પરિસ્થિતિને પણ અસર કરી શકે છે.
ચીનના ડ્રાઇટ અને બાંધકામને કારણે પડતી સાવચેતી
- ચીનના ઝડપથી બાંધકામ પર નિષ્ણાતોનો અભિપ્રાય:
- લાંબી સમયથી સંભવિત પ્રોજેક્ટ: કેટલાક નિષ્ણાતો માનતા છે કે ચીનનો આ ડેમ પ્રોજેક્ટ, જે 2020માં વિચારવામાં આવ્યો હતો, હવે સત્તાવાર રીતે મંજૂરી પામીને ઝડપથી બાંધકામના દિશામાં આગળ વધી રહ્યો છે.
- ટેમ્પા ગ્યાલત્સેનું નિવેદન: તિબેટ પોલિસી ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર, ટેમ્પા ગ્યાલત્સેના अनुसार, ચીનના આ સુપર ડેમના બાંધકામના કાર્ય અને તેની સફળતા માટે ચીનના પૌરાણિક અને બાંધકામના તજજ્ઞોને સમજાય છે.
- આધારભૂત અસર:
- દક્ષિણ એશિયાને અસર: ટેમ્પા ગ્યાલત્સેનું માનવું છે કે આ બંધ ન ભારત પર, પરંતુ દક્ષિણ એશિયાના ઘણા દેશો પર પણ ભારે અસર પેદા કરશે. બ્રહ્મપુત્રા નદીના ઉપરના વિસ્તારો પર આ ડેમના બાંધકામ અને તેના પરથી થતા પ્રવાહના ફેરફારના પરિપ્રેક્ષ્યમાં ભારત, બાંગ્લાદેશ અને અન્ય પડોશી દેશો પર આવી અસર અનુભવી શકે છે.
- પ્રોજેક્ટ પર ત્વરિત આગળ વધવું:
- ચીનની ચિંતાઓ: જેમ કે આ ડેમ પ્રોજેક્ટ હવે સત્તાવાર રીતે મંજૂરી પામું છે, તેને ઝડપથી અમલમાં લાવવામાં આવશે. ચીનની બાંધકામ નીતિ અને તેની સામર્થ્યને કારણે, આ કામગીરીની ગતિ એ ખાસ ધ્યાનના વિષય બની રહી છે.
