અહીં આવ્યા હતા પ્રભુ શ્રી રામ, પગના નિશાન હજુ પણ હાજર, ચઢાવવામાં આવે છે અનોખો પ્રસાદ

રામચૌરા મંદિર, જે બિહારના વૈશાળી જિલ્લામાં આવેલું છે, એ ભગવાન શ્રીરામના જીવન સાથે જોડાયેલા પવિત્ર સ્થળો પૈકીનું એક માનવામાં આવે છે. અહીં રામ નવમીના દિવસે ભક્તોની મોટી ભીડ ઉમટી પડે છે, અને સમગ્ર મંદિર પરિસરમાં ભક્તિમય વાતાવરણ છવાઈ જાય છે.

મંદિરની વિશિષ્ટતા એ છે કે અહીં ભગવાન શ્રી રામના પગના નિશાન આજેય પથ્થર પર આવેલા છે, જેને દર્શન કરવું અત્યંત પુણ્યપ્રદ માનવામાં આવે છે. લોકો માનતા રાખે છે કે જ્યારે શ્રીરામ અને લક્ષ્મણ ઋષિ વિશ્વામિત્ર સાથે જનકપુર જઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમણે રામચૌરા ખાતે થોડી ક્ષણો આરામ કર્યો હતો. આ સમયે તેમણે જ્યાં પગ મૂક્યો હતો, તે જગ્યાએ તેમના પગના ચિહ્ન આજે પણ અવિચલિત રૂપે અસ્તિત્વમાં છે.

રામ નવમીના દિવસે અહીં વિશેષ પૂજા, હવન અને ભજન-કીર્તનનું આયોજન થાય છે. આસપાસના ગામડાંમાંથી તેમજ અન્ય રાજ્યોમાંથી ભક્તો વિશેષ રીતે ભગવાન રામના દર્શન કરવા માટે રામચૌરા મંદિર આવે છે.

“ખોબી કા લાઈ” એક રોપાવિધી (વિશેષ ફોક પ્રેક્ટિસ) અથવા લોકપ્રિય બિહાર અને પૂર્વી ભારતના કેટલાક ગામ્ય વિસ્તારોમાં વપરાતી ટર્મ હોઈ શકે છે – પણ એ શાબ્દિક અર્થ કે વ્યાખ્યા કદાચ સાંસ્કૃતિક કે સ્થાનિક ભાષામાં આવે છે.

ચાલો થોડી શક્યતાઓ સમજીએ:

સંદર્ભ વિના અર્થ નક્કી કરવો મુશ્કેલ છે, પરંતુ:

• “ખોબી” કદાચ લાભ, ગુણ, કે ખાસિયત માટે પ્રયોગ થતો શબ્દ હોઈ શકે છે (જેમ કે “ખૂબી”).

• “લાઈ” શબ્દ નો અર્થ અનેક રીતે થાય છે –

  • કોઈ મીઠાઈ (જેમ કે ચુડા લાઈ, લાઈ laddoo),

  • અથવા “લાવવી” (જેમ કે “લાઈ દેવ”, એટલે કે લઇ આવવું),

  • અથવા ભોજનની કોઈ શૈલી/વસ્તુ.

“ખોબી કા લાઈ” કદાચ સ્થાનિક બોલી (ભોજપુરી, મગહી કે અંગિકા)માં વપરાતો શબ્દસમૂહ છે, જેનો અર્થ થતો હોય:

• “વિશેષ લાઈ” કે ગુણવત્તાવાળી લાઈ (જેમ કે તહેવાર પર બનાવાતી).

• અથવા “સરસ બનાવેલી લાઈ મીઠાઈ”.

રામચૌરા મંદિર – રામ નવમીના પાવન પર્વ પર ભક્તિની ઉજવણી

બિહારના વૈશાળી જિલ્લામાં સ્થિત રામચૌરા મંદિર રામભક્તોની માટે એક વિશેષ આસ્થાનું કેન્દ્ર છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જયારે ભગવાન શ્રીરામ અને લક્ષ્મણ ઋષિ વિશ્વામિત્ર સાથે જનકપુર જતા હતા, ત્યારે તેમણે અહીં વિરામ લીધો હતો. આજેય મંદિર પરિસરમાં ભગવાન શ્રીરામના પાવન પગચિહ્ન દર્શનાર્થે હજારો ભક્તો ઉમટી પડે છે.

રામ નવમીના પાવન દિવસે, મંદિર પ્રાંગણ ભક્તિભાવથી જળમળ થઈ જાય છે. અહીં 24 કલાક અષ્ટયમ સંકીર્તન ચાલે છે અને ભક્તો ભજન-કીર્તન તથા નિત્યભક્તિમાં જોડાય છે. મહિલાઓ પરિક્રમા કરે છે અને પૂજા સ્થળની આજુબાજુ ફરતા દર્શન કરીને શુભતા પ્રાપ્ત કરે છે.

મેળાનું એક વિશેષ આકર્ષણ છે — રામ અને માતા સીતા દ્વારા લખાયેલ પત્ર, જેનું દર્શન કરવા માટે શ્રદ્ધાળુઓ મોટી સંખ્યામાં આવે છે. આ પત્ર આસ્થા અને જીવંત પરંપરાનું દુર્લભ સંગ્રહ છે.

ભક્તોની સુરક્ષા માટે સ્થાનિક વહીવટીતંત્ર દ્વારા કડક વ્યવસ્થાઓ ગોઠવવામાં આવે છે જેથી દરેક શ્રદ્ધાળુ નિર્ભય રીતે દર્શનનો લાભ લઈ શકે. રામચૌરા મંદિર માત્ર એક ધાર્મિક સ્થળ નથી, પણ એ આપણા સંસ્કાર, પરંપરા અને શ્રદ્ધાનું જીવંત પ્રતિક છે, જ્યાં દર વર્ષે ભક્તિ અને ભાવે ભરેલી ભીડ ભેગી થાય છે.