ઉત્તર પ્રદેશના વારાણસીમાં આજે જ્ઞાનવાપી સર્વેનો બીજો દિવસ છે. જ્ઞાનવાપી કેમ્પસમાં ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણની કામગીરી ચાલી રહી છે. ગઈકાલે સુપ્રીમે મુસ્લીમ પક્ષની અરજી ફગાવ્યા પછી આજે ફરી એકવાર ASIની ટીમ સર્વે માટે પહોંચી છે. કડક સુરક્ષા વચ્ચે ટીમ ફરી એકવાર કેમ્પસમાં સર્વે માટે પહોંચી છે.
#WATCH | Officials from the Archaeological Survey of India (ASI) arrive at the Gyanvapi mosque complex in Varanasi as a scientific survey of the complex continues today pic.twitter.com/dDlyahBQmo
— ANI (@ANI) August 5, 2023
સુપ્રીમ કોર્ટે મુસ્લિમ પક્ષની દલીલને ફગાવી
અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના આદેશ બાદ ASIની ટીમ સર્વે માટે ગઈકાલે પણ જ્ઞાનવાપી પહોંચી હતી. ગઈ કાલે ખૂબ જ ખાસ દિવસ હતો. વારાણસીમાં હાઈ એલર્ટ વચ્ચે શુક્રવારે પ્રથમ દિવસનું સર્વેક્ષણ પૂર્ણ થયું હતું. ગઈકાલે આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટ કરતા મુસ્લિમ પક્ષને મોટો ફટકો પડ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે મુસ્લિમ પક્ષની દલીલને ફગાવી દીધી હતી. આ સાથે ASI સર્વેને લીલી ઝંડી આપવામાં આવી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટ અને અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટ તરફથી લીલી ઝંડી મળ્યા બાદ જ્ઞાનવાપીમાં ASIનો સર્વે ચાલુ છે.
ASIની ચાર ટીમોએ કર્યો સર્વે
ASIએ સર્વે માટે ચાર ટીમો બનાવી હતી. બે ટીમોએ સંકુલની પશ્ચિમી દિવાલની તપાસ શરૂ કરી. એક ટીમને પૂર્વીય દિવાલની તપાસ માટે નિયુક્ત કરવામાં આવી હતી, જ્યારે બીજી ટીમને ઉત્તરીય દિવાલ અને તેની આસપાસના વિસ્તારોમાં તપાસ કરવામાં આવી હતી. ટીમે આ દિવાલોની આસપાસ તેમજ બિલ્ડિંગની બહારની દિવાલોનો GPRનો ઉપયોગ કર્યો હતો. બહારના વિસ્તારમાં પણ ભોંયરાઓ છે કે નક્કર જમીન છે તે જાણવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો.
સર્વે આ ખાસ ટેકનીકનો ઉપયોગ
આ સર્વે GPR ટેકનીક દ્વારા કરવામાં આવે છે. GPR એટલે કે ગ્રાઉન્ડ પેનેટ્રેટિંગ રડાર આ એક એવી પદ્ધતિ છે, જેમાં 8 થી 10 મીટર સુધીની વસ્તુઓને સાધનો દ્વારા શોધી શકાય છે. આ અંતર્ગત કોઈપણ સ્ટ્રક્ચર હેઠળ કોંક્રિટ, મેટલ, પાઈપ, કેબલ અથવા અન્ય કોઈપણ વસ્તુને ઓળખી શકાય છે. નિષ્ણાતો અનુસાર ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક રેડિયેશનની મદદથી આ ટેક્નોલોજી દ્વારા સિગ્નલ પ્રાપ્ત થાય છે. આના દ્વારા જમીનની નીચે કયા પ્રકારનું અને પદાર્થ અથવા બંધારણ છે તે શોધવાનું સરળ બને છે.
આ ટેકનીક કેવી રીતે કરશે કામ?
GPR એક બિન-વિનાશક ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય પદ્ધતિ છે, જેના દ્વારા રડારનો ઉપયોગ જમીનની સપાટી નીચેની કોઈ વસ્તુનું ચિત્ર બનાવવા માટે થાય છે. આ તકનીક પુરાતત્વવિદોને ઐતિહાસિક સ્થળો શોધવામાં મદદ કરે છે. જીપીઆર ટ્રાન્સમિટિંગ એન્ટેનાનો ઉપયોગ કરીને જમીનમાં ઇલેક્ટ્રો-મેગ્નેટ ઊર્જાનું ઉત્સર્જન કરે છે. તે જમીનની અંદર જાય છે અને વિદ્યુત અભેદ્યતાના આધારે ભૂગર્ભ માળખા વિશે માહિતી આપે છે. એન્ટેના પછી જમીન પરથી પ્રાપ્ત સિગ્નલની વિવિધતા રેકોર્ડ કરે છે. GPR માઇક્રોવેવ રેન્જમાં ઇલેક્ટ્રો-મેગ્નેટ સ્પેક્ટ્રમનો ઉપયોગ કરીને સબસર્ફેસની છબીઓ પ્રદાન કરે છે.
પ્રથમ દિવસના સર્વેમાં આ પુરાવો મળ્યો
ASIની ટીમ સર્વે માટે જ્ઞાનવાપી કેમ્પસમાં ખાણકામના સાધનો લઈ ગઈ ન હતી. ટીમનું મુખ્ય ધ્યાન પશ્ચિમ દિવાલ પર હતું. બે ટીમોએ દિવાલ પર હાજર દરેક આકૃતિનું ટેક્સચર વગેરે રેકોર્ડ કર્યું. સમગ્ર કાર્યવાહીની વિડીયોગ્રાફી અને ફોટોગ્રાફી પણ કરવામાં આવી હતી. પોતાના હાથ વડે દિવાલની આજુબાજુ જમીન પરનું ઘાસ તોડી નાખ્યું. આ પછી, દિવાલ પર બનેલી કલાકૃતિઓની તપાસ કરો જે દેખાતી હતી. દિવાલનો એક દરવાજો પથ્થરો વડે બંધ કરી દેવામાં આવ્યો છે.
