ભારતમાં હોળીનો તહેવાર ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. તે ફક્ત રંગોનો તહેવાર નથી પણ આનંદ અને ઉત્સાહનો પણ તહેવાર છે. દેશના જુદા જુદા ભાગોમાં તે અલગ અલગ રીતે ઉજવવામાં આવે છે. મથુરા-વૃંદાવનથી લઈને જયપુર-ઉદયપુર અને ગોવા સુધી હોળી ખાસ રીતે હોળી ઉજવવામાં આવે છે. આ આર્ટિકલમાં અમે તમને ભારતના 7 પ્રખ્યાત સ્થળો વિશે જણાવીશું જ્યાં હોળી જોરદાર રીતે ઉજવવામાં આવે છે.
મથુરા અને વૃંદાવનમાં હોળીનો તહેવાર વિશાળ ઉત્સાહ અને પરંપરાગત ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આ શહેરોમાં ભગવાન કૃષ્ણ અને રાધાના પ્રેમને પ્રતિબિંબિત કરતી વિશિષ્ટ હોળી ઉજવણી જોવા મળે છે.
ફૂલોની હોળી: વૃંદાવનના પ્રસિદ્ધ બાંકે બિહારી મંદિરમાં હોળી દરમિયાન ગુલાલની જગ્યાએ ફૂલોની વર્ષા કરવામાં આવે છે, જેને ‘ફૂલોની હોળી’ કહેવામાં આવે છે. આ અનોખી ઉજવણી ભક્તો અને પ્રવાસીઓ માટે વિશેષ આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે.
લઠમાર હોળી: મથુરા નજીક આવેલા બરસાણા અને નંદગાંવ ગામોમાં ‘લઠમાર હોળી’ ઉજવવામાં આવે છે, જેમાં મહિલાઓ પુરુષોને લાકડીઓથી (લઠ્ઠ) મારવાનો નાટ્યરૂપ પ્રદર્શન કરે છે, અને પુરુષો તેને બચવાનો પ્રયત્ન કરે છે. આ પરંપરા શ્રી કૃષ્ણ અને રાધાના સમયની રમતમાંથી પ્રેરિત છે.
પશ્ચિમ બંગાળમાં શાંતિનિકેતનમાં હોળીનો તહેવાર ‘વસંતોત્સવ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે આ પરંપરાની શરૂઆત કરી હતી, જે આજે પણ ચાલુ છે. આ પ્રસંગે વિદ્યાર્થીઓ પરંપરાગત વસ્ત્રો પહેરીને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોમાં ભાગ લે છે, જેમાં ગીત, નૃત્ય અને કાવ્યવાંચનનો સમાવેશ થાય છે. આ કાર્યક્રમો સામાન્ય રીતે હોળીના એક દિવસ પહેલા શરૂ થાય છે.
આ ઉત્સવ દરમિયાન શાંતિનિકેતનમાં રંગબેરંગી અને આનંદમય વાતાવરણ જોવા મળે છે, જે પ્રવાસીઓ અને સ્થાનિક લોકો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે. ઉત્સવની વિશેષતા એ છે કે અહીંની ઉજવણીમાં પરંપરા અને સંસ્કૃતિનું અનોખું સમન્વય જોવા મળે છે.
રાજસ્થાનના જયપુર અને ઉદયપુર શહેરોમાં હોળીનો તહેવાર વિશાળ ઉત્સાહ અને પરંપરાગત ધામધૂમ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. જયપુરમાં, રાજવી પરિવાર દ્વારા વિશાળ સ્તરે હોળીકા દહનનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેમાં રાજસ્થાની લોકનૃત્ય, સંગીત અને રંગોની રમતમાં સ્થાનિક લોકો અને પ્રવાસીઓ ઉત્સાહભેર ભાગ લે છે. ઉદયપુરમાં, તળાવોના શહેર તરીકે જાણીતું, હોળી દરમિયાન શહેરની સુંદરતા વધુ નિખરે છે. ઉદયપુરમાં પણ રાજવી પરિવાર દ્વારા વિશાળ હોળી ઉત્સવનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેમાં હાથી, ઘોડા અને ઊંટોની શોભાયાત્રા, પરંપરાગત નૃત્ય અને સંગીત સાથે રંગોની રમતમાં સ્થાનિક લોકો અને પ્રવાસીઓ ઉત્સાહભેર જોડાય છે. હોળીકા દહન અને ધૂળેટી દરમિયાન શહેરના રાજમહેલો અને તળાવો રંગબેરંગી પ્રકાશથી ઝગમગી ઉઠે છે, જે પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે.
પંજાબની હોળી
પંજાબમાં હોળીને હોલા-મોહલ્લા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પંજાબમાં હોલા-મોહલ્લાની ઉજવણીની પરંપરા ગુરુ ગોવિંદ સિંહના સમયથી શરૂ થઈ હતી. તેમને આનંદપુરમાં પ્રથમ શોભાયાત્રાનું આયોજન કર્યું હતું. હોલા-મોહલ્લા શબ્દનો અર્થ યુદ્ધ કૌશલ્યનો અભ્યાસ થાય છે. આ તહેવાર પંજાબમાં બહાદુરીના તહેવાર તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે.
કર્ણાટકના હમ્પી ખાતે હોળીનો તહેવાર ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. હમ્પી, જે યુનેસ્કોના વિશ્વ વારસા સ્થળ તરીકે નોંધાયેલ છે, તેની પ્રાચીન મંદિરો અને ખંડહેર માટે પ્રખ્યાત છે, અને અહીંની હોળી ભારતની સૌથી અનોખી ઉજવણીમાંની એક છે.
હમ્પીની હોળીની વિશેષતાઓ:
- વિદેશી પ્રવાસીઓની ભીડ: હમ્પીમાં અનેક વિદેશી પ્રવાસીઓ હોળી મનાવવા માટે આવે છે, જે આ તહેવારને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્વરૂપ આપે છે.
- સંગીત અને નૃત્ય: લોકો તાલી-મૃદંગની ધૂન પર ડાન્સ કરે છે અને સંગીત સાથે ઉજવણી કરે છે.
- મંદિરોની પવિત્રતા: હમ્પી એક ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક હેરિટેજ સાઇટ છે, તેથી મંદિરોમાં રંગખીલ નહિ રમવામાં આવે, પરંતુ તેમ છતાં સમગ્ર વિસ્તાર હોળીના રંગોથી ઝળહળતો રહે છે.
- તુંગભદ્રા નદીનો રંગ: તહેવાર દરમ્યાન તુંગભદ્રા નદીના કિનારે પણ વિશેષ ઉજવણી થાય છે, જ્યાં ભક્તો અને પ્રવાસીઓ ભેગા થઈને રંગોથી ભીડ ભરે છે.
આ પ્રાચીન શહેરમાં મનાવવામાં આવતી હોળી તહેવારની શૈલી, રંગબેરંગી ઉજવણી અને વિદેશી પ્રવાસીઓની ભાગીદારી તેને એક અનોખી ઓળખ આપે છે.
