ઉત્તર પ્રદેશને 1 ટ્રિલિયન ડોલરની અર્થવ્યવસ્થા ધરાવતું રાજ્ય બનાવવાના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથની કોશિશ રંગ લાવી છે. ખાનગી મૂડીરોકાણને આકર્ષવાની વાત હોય કે પછી કરોડો લોકોને ગરીબીમાંથી બહાર કાઢી મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવાના અંત્યોદયના સંકલ્પ સાથે, દરેક ક્ષેત્રમાં યોગી સરકારના આયોજનબદ્ધ પ્રયાસો નવા યુપીની નવી તસવીર રજુ કરી છે.
જો તમે આંકડાઓ પર નજર નાખો તો કોવિડ-19ની વૈશ્વિક મહામારીના કારણે છેલ્લા 2-3 વર્ષમાં સમગ્ર વિશ્વ અને દેશમાં આર્થિક મંદી આવી હતી. આ હોવા છતાં, રાજ્યની અર્થવ્યવસ્થા તેના વિકાસને મજબૂત પાયા પર જાળવી રાખવામાં સફળ રહી છે. આ આયોજન અને સંકલિત પ્રયાસોનું પરિણામ છે કે રાજ્યની વાર્ષિક આવક સતત વધી રહી છે.
નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં GSDP (ગ્રોસ સ્ટેટ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ) ₹16,45,317 કરોડ હતી, જે 2021-22માં લગભગ 20% વધીને ₹19,74,532 કરોડ થઈ ગઈ છે. બીજી તરફ, 2022-23 માટે તૈયાર કરાયેલા આગોતરા અંદાજના આધારે, રાજ્યની આવક ₹21.91 લાખ કરોડનો અંદાજવામાં આવ્યો છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના ઓગસ્ટ 2023ના બુલેટિન મુજબ, ઉત્તર પ્રદેશ બેંકો અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી ભંડોળ આકર્ષિત કરવાના સંદર્ભમાં 16.2% રોકાણના હિસ્સા સાથે દેશમાં ટોચના સ્થાને છે.
આરબીઆઈના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે યુપીએ 2022-23માં બેંકો અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી ભંડોળ એકત્ર કરવામાં 16.2% નો વધારો નોંધાવ્યો છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2013-14માં 1.1% થી 15 ગણો વધારો છે. એટલું જ નહીં, આવકવેરા રિટર્ન ફાઇલ કરનારાઓની સંખ્યાના મામલામાં પણ ઉત્તર પ્રદેશ દેશનું બીજું સૌથી મોટું રાજ્ય છે. જૂન 2014માં જ્યાં યુપીમાંથી 1.65 લાખ આવકવેરા રિટર્ન ફાઈલ કરવામાં આવ્યા હતા, ત્યાં જૂન 2023માં તેમની સંખ્યા વધીને 11.92 લાખ થઈ ગઈ છે.
અંત્યોદયનો સંકલ્પ પૂર્ણ થઈ રહ્યો છે
યોગી સરકાર દ્વારા ગરીબી નાબૂદી અને ગરીબોને ગરીબી રેખામાંથી બહાર લાવવા માટે વિવિધ યોજનાઓ દ્વારા ગરીબોની આવક વધારવા માટે કરવામાં આવી રહેલા પ્રયાસોના સુખદ પરિણામો મળ્યા છે. NITI આયોગના અહેવાલ ‘નેશનલ મલ્ટિડાયમેન્શનલ પોવર્ટી ઇન્ડેક્સ: એ પ્રોગ્રેસ રિવ્યુ 2023’ અનુસાર, 2015-16 અને 2019-21 વચ્ચે, જ્યારે ભારતમાં રેકોર્ડ 135 મિલિયન લોકો બહુપરિમાણીય ગરીબીમાંથી બહાર નીકળી ગયા છે, ત્યારે ઉત્તર પ્રદેશમાં ગરીબોની સૌથી વધુ સંખ્યા છે. ઘટાડો નોંધાયેલ છે. રિપોર્ટ અનુસાર, સરકારના સાર્થક પ્રયાસોને કારણે 3.43 કરોડ લોકો બહુઆયામી ગરીબીમાંથી બહાર આવી શક્યા છે. 36 રાજ્યો, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને 707 વહીવટી જિલ્લાઓ માટે બહુપરિમાણીય ગરીબીના અંદાજો પૂરા પાડતા અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે બહુપરિમાણીય ગરીબોના પ્રમાણમાં સૌથી વધુ ઘટાડો ઉત્તર પ્રદેશમાં નોંધાયો હતો. યુપી પછી હવે બિહાર, મધ્યપ્રદેશ, ઓડિશા અને રાજસ્થાન જેવા રાજ્યોનો નંબર આવે છે.
યુપી રેવન્યુ સરપ્લસ બન્યું
એક સમયે બિમારુ તરીકે ઓળખાતું ઉત્તર પ્રદેશ હવે રેવન્યુ સરપ્લસ રાજ્ય બની ગયું છે. વર્ષ 2016-17માં, રાજ્યની કર આવક લગભગ ₹86 હજાર કરોડ હતી, જે વર્ષ 2021-22માં ₹01 લાખ 47 હજાર કરોડથી વધુ થઈ ગઈ (71% વધારો). વર્ષ 2016-17માં વેચાણ વેરો/વેટ આશરે ₹51,883 કરોડ હતો જે વર્ષ 2022-23માં ₹125 કરોડને વટાવી ગયો છે. અહીં એ નોંધવું પણ જરૂરી છે કે ઉત્તર પ્રદેશમાં પેટ્રોલ, ડીઝલ અને એટીએફ વેટના દર ઘણા રાજ્યો કરતા ઓછા છે અને મે 2022 પછી દરોમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. તે યોગી સરકારના નાણાકીય વ્યવસ્થાપનનું પરિણામ છે કે વર્ષ 2022-23 FRBM એક્ટમાં તે રાજકોષીય ખાધની મર્યાદા 4.0%ની સામે 3.96% પર રાખવામાં સફળ રહી છે. આંકડા દર્શાવે છે કે અગાઉ યુપીમાં અંદાજે 8% બજેટ લોનના વ્યાજ માટે ખર્ચવામાં આવતું હતું, જે વર્ષ 2022-23ના બજેટમાં ઘટીને 6.5% થઈ ગયું છે. દેખીતી રીતે મજબૂત અર્થતંત્ર વિના આ શક્ય નથી.
યોગીએ બિમારુ રાજ્યની સ્ટેમ્પ હટાવી
યોગી સરકારની નીતિઓ પર તાજેતરમાં નવી દિલ્હીની જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટી (JNU) ખાતે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જે ઉત્તર પ્રદેશમાં આર્થિક ઉત્થાનના નવા દાખલા બનાવી રહી છે. કાર્યક્રમને સંબોધતા ઈન્દિરા ગાંધી નેશનલ સેન્ટર ફોર આર્ટ્સના પ્રમુખ પ્રો.રામ બહાદુર રાય સંમત થયા કે યોગી આદિત્યનાથે યુપીમાંથી બિમારુ રાજ્યની સ્ટેમ્પ હટાવી દીધી. રામ બહાદુર રાયના મતે, આજે યુપીમાં રોકાણનું સારું વાતાવરણ ઊભું થયું છે. યોગીના નેતૃત્વમાં સર્વાંગી વિકાસ થઈ રહ્યો છે. આ જ કારણ છે કે યોગીના બીજા કાર્યકાળને પણ જનતાનું સંપૂર્ણ સમર્થન મળી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે યોગી આદિત્યનાથ વિકાસની તે ક્રાંતિને પૂર્ણ કરી રહ્યા છે જેની વાત યુપીના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી સંપૂર્ણાનંદે તેમના પુસ્તકમાં કરી હતી.
તમને જણાવી દઈએ કે યોગી સરકારે અર્થવ્યવસ્થાને મજબૂત કરવા માટે ક્ષેત્રવાર ટૂંકા ગાળા અને લાંબા ગાળાની રણનીતિ બનાવી છે. સરકાર ગુડ ગવર્નન્સમાં સુધારો કરવા, વ્યાપાર નિર્ણયોને ઝડપી બનાવવા, વ્યવસાય કરવામાં સરળતા વધારવા, વર્તમાન નિયમોના સરળ અમલીકરણ વગેરે માટે પ્રયાસ કરી રહી છે. રાજ્યમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્રો કૃષિ, ઉદ્યોગ અને સેવાઓ છે. તેથી સરકાર પહેલા આ ક્ષેત્રોને મજબૂત કરવા માંગે છે. આ માટે કેટલીક ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિઓની રચના કરવામાં આવી છે, જે આ દિશામાં સુધારો લાવવા માટે સમયાંતરે સૂચનો આપે છે, જેના પર સરકાર અમલ પણ કરી રહી છે.
