જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આતંકવાદી હુમલામાં વધારો થયો છે. મોટી વાત એ છે કે ઘણા વર્ષોથી શાંતિપૂર્ણ લાગતા જમ્મુમાં તણાવ હવે વધી ગયો છે. હાલના દિવસોમાં સૈનિકો પણ શહીદ થયા છે અને સુરક્ષાની ખામીઓ પણ સામે આવી છે. આ હુમલાઓ વધવાનું કારણ જોઈએ તો ચીન પર સેનાનું ફોકસ વધ્યું હોવાનું સેનાના અધિકારીએ જ કબૂલાત કરી છે. અધિકારીના જણાવ્યા મુજબ 370 લાગુ કરાયા બાદ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં સુરક્ષામાં વધારો કરતા લાંબા સમય સુધી શાંતિ હતી. આતંકી ક્ષેત્રમાં શાંતિના માહોલ બાદ ચીનનું આક્રમણ વધતા સેનાએ ચીન પર ફોકસ કરતાં જમ્મુ-કાશ્મીરથી ધ્યાન હટાવતા આતંકવાદીઓ ફરી સક્રિય થયા.
ચીન પર ફોકસ, જમ્મુથી ધ્યાન હટ્યું
હકીકતમાં, 2019 માં કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી હતી, ત્યારબાદ કાશ્મીરમાં સુરક્ષા વધુ વધારવામાં આવી હતી, પરંતુ જમ્મુ ક્ષેત્રમાં તણાવ ઓછો થતો રહ્યો હતો. હવે ત્યાં સુધીમાં આંકડાઓ આ પગલાની પુષ્ટિ કરે છે, હુમલાઓ ઘટી રહ્યા હતા, શાંતિ હતી, આવી સ્થિતિમાં સમગ્ર ધ્યાન ચીનને નિયંત્રિત કરવા પર કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. આ કારણોસર, LAC પર વધુ સૈન્ય તૈનાત જોવામાં આવી હતી, પરંતુ તે જમ્મુથી ઓછી થઈ હતી.
સેનાએ સ્વીકારી ભૂલ
આ અંગે એક ટોચના સૈન્ય અધિકારીએ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે તે ભૂલ હતી કે જમ્મુમાં સૈન્ય ઘટાડ્યા પછી, CRPF અથવા BSF દ્વારા તે શૂન્યાવકાશ ભરવાનો કોઈ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો ન હતો. કદાચ આજે આપણે તેના પરિણામો ભોગવી રહ્યા છીએ, ઘણા વર્ષોની શાંતિને ધ્યાનમાં રાખીને, અમે સેનામાં ઘટાડો કર્યો, પરંતુ તેના કારણે આતંકવાદીઓને ફરીથી તેમના વતી જમ્મુમાં એક સપોર્ટ સિસ્ટમ સક્રિય કરીને ત્યાં તેમનું નેટવર્ક મજબૂત કરવાની તક મળી . હવે સેના પોતાની ભૂલ સ્વીકારે છે, પણ સાથે જ કહે છે કે એ ભૂલમાંથી પાઠ શીખ્યો છે.
શું 90ના દશકનું પુનરાવર્તન થશે
કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે જમ્મુમાં ફરી એકવાર સેનાની તૈનાતી વધી છે. હાલમાં જમ્મુમાં સેનાના 3000 જવાન અને 2000 BSFના જવાનો હાજર છે. હવે અહીં આસામ રાઈફલ્સની બે બટાલિયન તૈનાત કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે . આગામી ત્રણ મહિનામાં તેમની હાજરી જમીન પર સેનાનું નેટવર્ક પણ મજબૂત કરશે. જો કે, આ વધતા હુમલાઓ પછી, કેટલાક લોકોનું કહેવું છે કે 90નો યુગ પાછો ફર્યો છે અને સમગ્ર ઘાટીમાં આતંકવાદીઓનો આતંક જોવા મળી રહ્યો છે.
આતંકવાદી હુમલામાં ચીનની ભૂમિકા
પરંતુ સૈન્ય કોઈપણ કિંમતે આ નિવેદન સાથે સહમત હોય તેવું લાગતું નથી. એક સૈન્ય અધિકારી કહે છે કે ચિંતા ચોક્કસપણે વધી છે, પરંતુ 90 કે 2000નો યુગ પાછો ફર્યો છે તે કહેવું ખોટું છે. અમારું માનવું છે કે સુરક્ષા દળોએ હવે ઉંચી પહાડીઓમાં ફરીથી તેમની તૈનાતી વધારવી પડશે. મજબૂત ગ્રીડ બનાવવામાં ચોક્કસપણે સમય લાગશે, પરંતુ ધીરજની જરૂર છે. જો કે દરેક સૈન્ય અધિકારી માને છે કે સમય જતાં પરિસ્થિતિ કાબૂમાં આવી જશે, પરંતુ ચીનની ભૂમિકા અંગે શાંત સ્વરમાં ચર્ચાઓ ચાલુ છે.
હવે એ વાત કોઈનાથી છુપાયેલી નથી કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ચીન અને પાકિસ્તાન ખૂબ નજીક આવી ગયા છે. હવે, કારણ કે ભારત સાથે બંને દેશો વચ્ચે સ્પર્ધા ચાલી રહી છે, તેના કારણે પણ ઘણા મુદ્દાઓ પર જરૂર કરતાં વધુ પરસ્પર સમજૂતી થઈ રહી છે. આ સંદર્ભમાં એવું પણ માનવામાં આવે છે કે આતંકવાદી હુમલામાં વધારો થવા પાછળ ચીનનો કોઈને કોઈ હાથ હોઈ શકે છે. હવે તે સમર્થન શસ્ત્રોથી લઈને ટેલિકોમ્યુનિકેશન સુધીની દરેક બાબતમાં જોઈ શકાય છે. હવે કારણ કે તે સમર્થન સતત મળી રહ્યું છે, તેથી જ ખીણ અને જમ્મુ બંનેમાં આતંકવાદીઓની સંખ્યા પણ વધુ છે.
હિંસાને સાંપ્રદાયિક રંગ આપવામાં આવી રહ્યો છે
હાલમાં કાશ્મીરમાં 80 થી 90 આતંકવાદીઓ છે, 60-70 વિદેશી આતંકવાદીઓ પણ ત્યાં કાર્યરત છે. જમ્મુની વાત કરીએ તો ત્યાં 90થી 100 આતંકીઓ સક્રિય છે, જ્યારે 55થી 60 વિદેશી હોવાનું કહેવાય છે. હવે મોટી વાત એ છે કે આ આતંકવાદીઓનું મિશન માત્ર હુમલો કરવાનું નથી. જ્યારથી કલમ 370 હટાવવામાં આવી છે ત્યારથી પાકિસ્તાન પરેશાન થઈ ગયું છે, તેણે સૌથી પહેલા જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકોને ફરીથી જોડવાનું છે જેમના સમર્થનથી પહેલા હુમલા કરવા સરળ હતા. હિંસાને સાંપ્રદાયિક રંગ આપીને આવું કરવાનો ઈરાદો હોવાનું જણાય છે.
નોંધનીય બાબત એ છે કે પીર પંજાલના શિખરો પર આતંકવાદીઓની ઘૂસણખોરીના અનેક અહેવાલો આવવા લાગ્યા છે. આ તે વિસ્તાર છે જ્યાં સેનાની સારી તૈનાતી જોવા મળી હતી. પરંતુ લદ્દાખમાં ચીનના ષડયંત્રને નિષ્ફળ બનાવવા માટે પીર પંજાલથી એલએસી પર સેના તૈનાત કરવામાં આવી હતી. હવે સેના પોતે જ સ્વીકારી રહી છે કે પાકિસ્તાને એ ભૂલનો ફાયદો ઉઠાવ્યો છે અને ત્યાં આતંકવાદીઓની ઘૂસણખોરી વધી છે.
નવી ટેકનોલોજી અને આતંકવાદીઓના વધતા હુમલા
હવે ઘૂસણખોરી કરી રહેલા આતંકવાદીઓની ક્ષમતા જૂના આતંકવાદીઓ કરતા ઘણી વધારે છે. હવે પાકિસ્તાન જે આતંકવાદીઓને જમ્મુ-કાશ્મીર મોકલી રહ્યું છે તેઓ વધુ તાલીમ લઈ ચૂક્યા છે, તેઓ અનુભવ ધરાવે છે અને અલગ-અલગ હથિયારોનો ઉપયોગ કરવામાં માહિર છે. આ અંગે એક સૈન્ય અધિકારીનું કહેવું છે કે પહેલા એવું બનતું હતું કે આતંકવાદીઓ હુમલો કરતા હતા અને પછી પાકિસ્તાન પાછા જતા હતા. પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. આતંકવાદીઓ ત્યાં રહે છે, જંગલોમાં છુપાય છે, અને સ્થાનિક લોકો સાથે કોઈ સંપર્ક નથી. આ કારણે તેમને શોધી કાઢવો એક મોટો પડકાર બની રહે છે.
સ્થાનિક લોકો ઇનપુટ નથી આપતા?
આના ઉપર, સેનાને એવું લાગવા માંડ્યું છે કે જે સંપર્ક પહેલા સ્થાનિક લોકો ઈનપુટ આપતા હતા તે હવે તૂટી ગયો છે. હકીકતમાં, જમ્મુમાં ગુર્જર-બકરવાલ સમુદાય દ્વારા ઘણી મદદ કરવામાં આવે છે. એક રીતે, તે સેના માટે આંખ અને કાનનું કામ કરે છે. પરંતુ હવે સરકારના કેટલાક નિર્ણયો, લઘુમતીઓ વિરુદ્ધ જે વાતાવરણ સર્જાઈ રહ્યું છે તે કેટલાક કારણો છે જેના કારણે આ પેઢીનો આત્મવિશ્વાસ ઘટી ગયો છે. બીજી તરફ પહાડીઓને અનામત આપવાનો નિર્ણય પણ આ સમુદાયને પસંદ આવ્યો નથી.
નબળું નેટવર્ક, માહિતી મોડી મળી રહી છે
પરંતુ ડીજીપી સ્વેન માને છે કે જો કોઈ ઇનપુટ શેર કરવામાં આવી રહ્યું હોય તો પણ તે સમયસર સેના દ્વારા પ્રાપ્ત થતું નથી. તેમની નજરમાં સૌથી મોટી સમસ્યા એ છે કે જરૂરી ઈનપુટ સમયસર મળતા નથી. તે કહે છે કે પડકાર એ નથી કે અમને ઇનપુટ્સ નથી મળી રહ્યા. સમસ્યા એ છે કે તે ઇનપુટ્સ સમયસર અમલમાં નથી આવી રહ્યા. દરેક જગ્યાએ મોબાઈલ નેટવર્ક નથી, કોઈને માહિતી આપવી હોય તો પણ ત્રણ-ચાર કલાક પછી પોલીસને ખબર પડે છે. હવે માત્ર ત્રણ-ચાર કલાક ભારે થઈ જાય છે.
