ગાંધીનગર ભારતના શ્રેષ્ઠ સુનિયોજિત શહેરોમાંનું એક છે. ચંદીગઢ બાદ પ્લાન્ડ સિટી તરીકે વિકસિત થયેલા આ શહેરે હરિયાળીફળે પોતાની અલગ ઓળખ ઊભી કરી છે.
🔹 ગાંધીનગરની ખાસિયતો:
- હરિયાળી અને પર્યાવરણ: ભારતના સૌથી લીલા શહેરોમાંથી એક, જ્યાં દર 1000 લોકો માટે સરેરાશ 28 વૃક્ષો છે.
- યોજનાબદ્ધ માળખાગત વિકાસ: વિધાનસભા, સચિવાલય અને અન્ય શાસકીય દફતર વિભાજિત ઝોનમાં છે.
- શાંતિપૂર્ણ અને સ્વચ્છ: પ્રદૂષણની દૃષ્ટિએ ભારતના અન્ય શહેરોની તુલનાએ ખૂબ જ શ્રેષ્ઠ.
- શિક્ષણ અને ટેકનોલોજી: IIT ગાંધીનગર, ગુજરાત નેશનલ લૉ યુનિવર્સિટી (GNLU) અને ઈન્ફોસિટી જેવાં સંસ્થાનગત હબ.
- ટ્રાન્સપોર્ટ અને કનેક્ટિવિટી: અમદાવાદથી માત્ર 30 કિમી, મેટ્રો અને વિશાળ માર્ગ નેટવર્ક.
ટૂંકમાં, ગાંધીનગર એક એવી સંભાળી અને વિકસાવી શકાતી સિસ્ટમનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે, જે ભવિષ્યના સ્માર્ટ સિટીઝ માટે એક પ્રેરણારૂપ છે.
1960માં મુંબઈ રાજ્યના વિભાજન બાદ, ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર અલગ રાજ્ય તરીકે સ્થાપિત થયા.
🔹 ગાંધીનગર કેવી રીતે ગુજરાતની રાજધાની બન્યું?
- 1960 પહેલા: અમદાવાદ ગુજરાતનું મુખ્ય શહેર હતું, પરંતુ તેને રાજધાની તરીકે પસંદ કરવામાં નહોતું આવ્યું.
- 1960-1965: રાજ્યની નવી રાજધાની માટે સ્થાન પસંદ કરવામાં આવ્યું.
- 1965: ગાંધીનગરને ગુજરાતની નવી રાજધાની તરીકે પસંદ કરવામાં આવી.
- 1969: ગાંધીનગર સત્તાવાર રીતે ગુજરાતની રાજધાની બની.
શહેર મહાત્મા ગાંધીના સન્માનમાં નામાંકિત છે અને તેનું નર્મદા નદીના કિનારે સુવ્યવસ્થિત આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આજે, આ એક હરિયાળું, શાંતિપૂર્ણ અને એક આધુનિક પ્રશાસનિક કેન્દ્ર છે.
ગાંધીનગરની ડિઝાઇન જાણીતા આર્કિટેક્ટ H.K. મેવાડાએ તૈયાર કરી હતી.
🔹 ગાંધીનગરનું સુનિયોજિત માળખું:
- સેક્ટર સિસ્ટમ: શહેરને 30 સેક્ટરમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું છે, અને દરેક સેક્ટર આત્મનિર્ભર છે.
- વિસ્તૃત ગ્રીનરી: અહીં 33% થી વધુ વિસ્તાર હરિયાળો છે, જેના કારણે “ભારતનું સૌથી હરિયાળું પાટનગર” કહેવાય છે.
- વિશાળ રોડ નેટવર્ક: શહેરમાં વિશાળ અને સીધા રસ્તાઓ છે, જે ટ્રાફિક વ્યવસ્થાને સરળ બનાવે છે.
- સુવ્યવસ્થિત સરકારી અને રહેણાંક વિસ્તાર: ગાંધીનગરમાં પ્રશાસનિક અને રહેવાસ માટે અલગ-અલગ ઝોન બનાવવામાં આવ્યા છે, જે શહેરી વિકાસની શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે.
આજે, ગાંધીનગર એક આધુનિક, ટેક્નોલોજી-ડ્રિવન અને પર્યાવરણમિત્ર શહેર તરીકે વિકસિત થયું છે, જ્યાં GIFT City અને INFOCITY જેવા મહત્વના વિકાસ થયાં છે.
ગાંધીનગર સુનિયોજિત શહેરી આયોજન અને હરિયાળાના સંરક્ષણ માટે ભારતના શ્રેષ્ઠ શહેરોમાં ગણાય છે.
ગાંધીનગર અને “સ્માર્ટ સિટી પ્રોજેક્ટ”
આગામી વર્ષોમાં, “સ્માર્ટ સિટી પ્રોજેક્ટ” અંતર્ગત અહીં વધુ આધુનિક વિકાસ થવાનો છે, જેમાં મુખ્યત્વે આ વિસ્તારો પર ધ્યાન આપવામાં આવશે:
✅ ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર: જાહેર સ્થળોએ વાઈ-ફાઈ, સીસીટીવી નેટવર્ક અને સ્માર્ટ ટ્રાફિક સિસ્ટમ વધુ મજબૂત કરવામાં આવશે.
✅ સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ: સોલાર એનર્જી, ઇ-વેહિકલ્સ, સ્માર્ટ સ્ટ્રીટ લાઈટ્સ અને ગ્રીન બિલ્ડિંગ્સ જેવા પ્રોજેક્ટ્સ પર ધ્યાન અપાશે.
✅ ટ્રાન્સપોર્ટ ડેવલપમેન્ટ: મેટ્રો, BRTS, અને ગ્રીન ટ્રાન્સપોર્ટ મોડલ વિકસાવવામાં આવશે, જેથી પબ્લિક ટ્રાન્સપોર્ટ વધુ સગવડભર્યુ અને પર્યાવરણમિત્ર બની રહે.
✅ આર્થિક વિકાસ: GIFT City અને INFOCITY જેવા પ્રોજેક્ટ દ્વારા ફાઈનાન્સ, ટેક્નોલોજી અને સ્ટાર્ટઅપ ઈકોસિસ્ટમને વધુ વેગ આપવામાં આવશે.
આ બધાં પગલાં ગાંધીનગરને એક ટેક્નોલોજી-આધારિત, પર્યાવરણમિત્ર અને સમૃદ્ધ શહેર તરીકે વિકસિત કરશે.
ગાંધીનગર માત્ર ગુજરાતની રાજધાની જ નહીં, પણ આધુનિક વિકસિત શહેરી મોડલ, શિક્ષણ કેન્દ્ર અને પર્યટન હબ તરીકે પણ ઊભરાયું છે.
ગાંધીનગરના મુખ્ય આકર્ષણો અને સ્થાપનાઓ:
🏛 1. અક્ષરધામ મંદિર – સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયનું ભવ્ય મંદિર, જે પોતાના શિલ્પકલા અને શાંતિમય વાતાવરણ માટે પ્રખ્યાત છે.
🏢 2. મહાત્મા મંદિર – ગુજરાતના મહાન દ્રષ્ટા મહાત્મા ગાંધીના જીવન અને વિચારધારા સાથે સંકળાયેલું આ સ્થળ GIFT City નજીક એક પ્રખ્યાત કોન્ફરન્સ સેન્ટર પણ છે.
🏙 3. GIFT City (Gujarat International Finance Tec-City) – ભારતની પ્રથમ “સ્માર્ટ સિટી” અને આંતરરાષ્ટ્રીય ફાઈનાન્સ હબ, જ્યાં વિવિધ ફાઈનાન્સ અને ટેક્નોલોજી કંપનીઓ સ્થપાઈ રહી છે.
🎭 4. ટોય મ્યુઝિયમ – બાલકૃષ્ણ દોશી દ્વારા ડિઝાઇન કરાયેલું મશહૂર મ્યુઝિયમ, જ્યાં ભારત અને વિશ્વના વિભિન્ન ખિલૌનાઓ અને રમકડાંનો અદભૂત સંગ્રહ છે.
🚉 5. 5-સ્ટાર રેલવે સ્ટેશન – ગાંધીનગરનું પુનઃવિકસિત રેલવે સ્ટેશન, જેમાં 5-સ્ટાર હોટલ સાથે અદ્યતન સુવિધાઓ પણ સામેલ છે.
6. શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ:
- IIT Gandhinagar – ભારતની ટોચની ટેક્નોલોજીકલ યુનિવર્સિટીઓમાંથી એક.
- NIFT Gandhinagar – ફેશન અને ડિઝાઇન શિક્ષણ માટેનું અગ્રણી સંસ્થા.
- રક્ષા શક્તિ યુનિવર્સિટી – સુરક્ષા અને ન્યાયક્ષેત્રે વિશેષતા ધરાવતી યુનિવર્સિટી.
આધુનિક વિકાસ સાથે શહેરી વિકાસ:
“સ્માર્ટ સિટી પ્રોજેક્ટ” અને GIFT City જેવા પ્રોજેક્ટ ગાંધીનગરને માત્ર પર્યટન કે શિક્ષણનું કેન્દ્રીય હબ જ નહીં, પણ વૈશ્વિક સ્તરે એક આર્થિક કેન્દ્ર તરીકે પણ ઊભરાવશે.
