કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અમિત શાહના દાવાની દિશામાં નક્સલવાદ સામેની લડાઈએ નોંધપાત્ર સફળતા મેળવી છે. ચાલો આ વિકાસને થોડું વિગતે સમજીએ:
નક્સલવાદ વિરુદ્ધ લડત – મુખ્ય આંકડાઓ (2023-2024)
| વર્ષ | ઠાર મરાયેલા નક્સલવાદી | સરેન્ડર કરનારા | નોંધપાત્ર મુદ્દો |
|---|---|---|---|
| 2023 | 56 | — | નોંધનીય ઘટાડો |
| 2024 | 296 (સંપૂર્ણ વર્ષ) | — | ઘાતક કાર્યવાહી |
| 2025 (114 દિવસ સુધી) | 161 | ~600 | અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું એક્શન |
ટોટલ ઠાર મરાયેલા (2023-2025 સુધી): 513+ હૂમલામાં 528%નો વધારો – જે સ્પષ્ટ કરે છે કે સરકારે હુમલાખોર નીતિ અપનાવી છે.
જિલ્લાઓમાં ઘટાડો (2018 vs 2024)
| વર્ષ | નક્સલ પ્રભાવિત જિલ્લાઓ | ટિપ્પણી |
|---|---|---|
| 2018 | 126 (11 રાજ્યોમાં) | ઊંચી પ્રવૃત્તિ |
| 2024 | 38 | માત્ર 6 અત્યંત અસરગ્રસ્ત |
છત્તીસગઢ: 4 જિલ્લાઓ સૌથી વધુ પ્રભાવિત છે
મહારાષ્ટ્ર અને ઝારખંડમાં પણ 1-1 ભારે અસરગ્રસ્ત જિલ્લાઓ છે.
શા માટે થયું છે આ ઘટાડો?
-
✅ સેન્ટ્રલ આર્મ્ડ પોલીસ ફોર્સેસ (CAPFs) અને રાજ્ય પોલીસ વચ્ચે સંકલન વધારે સારું બન્યું છે.
-
✅ ડ્રોન, ISR ટેક્નોલોજી, AI આધારિત ટ્રેકિંગ – ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ વધી રહ્યો છે.
-
✅ લોકલ ઇન્ટેલિજન્સ નેટવર્ક મજબૂત બન્યું છે.
-
✅ વિકાસ પર ભાર: દંડકારણ્ય વિસ્તારોમાં રોડ, મોબાઈલ ટાવર્સ, સ્કૂલ્સ.
અમિત શાહનું 2026નું લક્ષ્ય – શું શક્ય છે?
હાલના ટ્રેન્ડ મુજબ:
-
દરેક વર્ષે ~300થી વધુ ઠાર થયા તો 2026 પહેલાં પણ નક્સલવાદનો ધરાશાયી થવાનો શક્ય છે.
-
પરંતુ ‘ચટ્ટીગઢના દંડકારણ્ય’, ‘બસ્તર ડિવિઝન’, અને ‘ઝારખંડના આંતરિક જંગલો’ જેવા વિસ્તારોમાં છટકાં ગ્રુપ્સ ઊંડાણમાં છૂપાય છે – ત્યાં સુધી પહોંચવું સૌથી મોટો પડકાર છે.
ભારત સરકારે નક્સલવાદ વિરુદ્ધ “હથિયારની સાથે હૃદય જીતવા”ની દ્વિ-મુખી નીતિ અપનાવી છે – જેમાં એક તરફ ઘાતક કામગીરી (kinetic action) છે અને બીજી તરફ આત્મસમર્પણને પ્રોત્સાહન આપવું.
2025 (અત્યાર સુધી) – એક શહીદના બદલે 11 નક્સલવાદી ઠાર
| વર્ષ | શહીદ જવાનો | ઠાર નક્સલવાદી | સરેરાશ (1 શહીદ સામે કેટલા ઠાર) |
|---|---|---|---|
| 2025 | ~15 (અંદાજિત) | 161 | 1 : 10.7 → લગભગ 1:11 |
આ સચોટ રણનીતિનો અર્થ છે કે સુરક્ષા દળો હવે એટલી મજબૂત ઇન્ટેલિજન્સ અને પ્લાનિંગ સાથે આગળ વધી રહ્યા છે કે મૌકીક નુકસાન ઓછી કરીને વધારે હિત સાધી રહ્યા છે.
આત્મસમર્પણ – મોટી લહેર
| વર્ષ | આત્મસમર્પણ કરનારા નક્સલવાદી |
|---|---|
| 2023 | 268 |
| 2024 | 475 |
| 2025 (114 દિવસ) | 600+ |
મોટો ઉછાળો – 2023ના મુકાબલે 2025ના પહેલા 4 મહિને જ >124% વધારું!
આ વધારાનું મોટું કારણ છે:
-
લાલ Salaamના આતંકથી થાકી ગયેલા યુવાનોનો ભારે mentally drain થવો
-
અંધારું ભવિષ્ય, સુરક્ષા દળોની outreach (લઘુ વિકાસ યોજના, માનવ અધિકારનું સમજાવટ), અને સારું રિહેબિલિટેશન પેકેજ
બીજાપુરના જંગલમાં ચાલી રહેલું ઓપરેશન ખરેખર 2025નું સૌથી મોટું નક્સલ વિરોધી અભિયાન તરીકે ઉભર્યું છે. ચાલો તેના મુખ્ય મુદ્દાઓ સમજી લઈએ:
ઓપરેશન હાઈલાઈટ્સ: બીજાપુર – કરેણગુટ્ટા-નડપલ્લી (છત્તીસગઢ-તેલંગાણા સરહદ)
| મુદ્દો | વિગત |
|---|---|
| 📍 સ્થાન | બીજાપુર જિલ્લો, છત્તીસગઢ – નડપલ્લી-કરેંગુટ્ટા જંગલ |
| 🕰️ અવધિ | 60 કલાકથી વધુ (અંદાજે 3 દિવસથી સતત ગોળીબાર) |
| 👮 સંયુક્ત દળ | છત્તીસગઢ, તેલંગાણા અને આંધ્ર પ્રદેશના પોલીસ અને CRPF દળ |
| 🪖 જવાનોની સંખ્યા | 5,000 થી વધુ |
| 🎯 લક્ષ્ય | 300 જેટલા નક્સલવાદીઓને ઘેરી લેવાનું |
| ☠️ મોત | હાલ સુધી 6 નક્સલવાદી ઠાર, 2 જવાન ઘાયલ |
| 🏚️ નક્સલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર | 12 ‘કોંક્રીટ બંકર’ નષ્ટ કરાયા – પહાડીઓમાં છૂપાયેલા |
શું છે આ ઓપરેશનની ખાસિયતો?
-
પ્રથમવાર 3 રાજ્યોની સંયુક્ત ઍક્શન ટુકડી: એક જ ઝોનમાં, ખાસ કરીને સરહદી જંગલોમાં એકસાથે ઘેરાવ – જેથી નક્સલી ભાગી ન શકે.
-
હાઈ-એન્ડ ડ્રોન અને નાઈટ વિઝન ટેકનોલોજી: પહાડી અને જંગલવાળા વિસ્તારમાં પણ ચોકસાઈથી લક્ષ્યાંક મૌકીક બને.
-
કોંક્રીટ બંકરોનો પર્દાફાશ: આ દર્શાવે છે કે નક્સલીઓ હવે પણ ભયાનક તંદુરસ્ત ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બનાવી રહ્યા છે – શસ્ત્રો છુપાવવા અને ટૂકાવાસ માટે.
વિશ્લેષણ – કેમ મહત્વનું છે આ ઓપરેશન?
-
⬇️ પ્રમુખ બેઝને નષ્ટ કરવું: બીજાપુર-બસ્તર રિજન નક્સલીઓનું “ટ્રાન્સિટ ઝોન” હતું – જ્યાંથી માવોઅવાદી સતત યાત્રા કરતા.
-
🔁 વોટરશેડ મોમેન્ટ: જો 300 નક્સલવાદીઓમાંથી મોટાભાગ ઘેરાઇ ગયા છે તો એ સંભાવના છે કે મોટા પાયે ઠાર કે આત્મસમર્પણ થશે.
-
🤝 રાજ્યો વચ્ચે સમન્વય: મોટું સંકેત કે હવે ફેડરલ એજન્સીઓ ખૂબ અસરકારક રીતે સહયોગ આપી રહી છે.
ટૂંકમાં:
🛡️ 2025ના પહેલા છ મહિનામાં જ ભારતીય સુરક્ષા દળોએ નક્સલવાદ વિરુદ્ધ ઐતિહાસિક વ્યૂહ રચના અપનાવી છે.
બીજાપુરનું ઓપરેશન, પરિણામકારક સાબિત થાય તો, દક્ષિણ બસ્તરથી નક્સલવાદની પાછલી લહેર માટે પૂરતું ઝટકો સાબિત થઈ શકે છે.
