પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ લોકોના મનમાં ભારતીય સરહદોની સુરક્ષા અંગે પ્રશ્નો છે. ભારતની સરહદોનું રક્ષણ કરવું એ ખૂબ જ પડકારજનક કાર્ય છે, જે કુદરતી પડકારોથી ભરેલી છે, માનવીય રીતે. આવી સ્થિતિમાં, ISRO ચીફે આપણા સૈનિકો પરનો બોજ ઓછો કરવા માટે આગામી ત્રણ વર્ષ માટે સરહદ સુરક્ષા યોજના શેર કરી છે. તેમણે કહ્યું કે આગામી ત્રણ વર્ષમાં, સરહદ સુરક્ષા અને દરિયાકાંઠાની સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે સુરક્ષા હેતુઓ માટે 100-150 વધુ ઉપગ્રહો ઉમેરવામાં આવશે.
ISROના ચીફ શ્રી નારાયણની વાત પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે સરકાર અને વિજ્ઞાન ક્ષેત્ર બંને સરહદોની સુરક્ષાને વધુ ટેકનોલોજીકલ સપોર્ટથી મજબૂત બનાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.
અહીં કેટલીક મહત્વની બાબતોની છણાવટ કરીએ:
વિસ્તૃત દૃષ્ટિકોણ: સરહદ અને દરિયાકાંઠા સુરક્ષા
-
7500 કિ.મી. લાંબો દરિયાકિનારો: ભારતના દરિયાકાંઠા વિસ્તારમાં નાગરિક વહેવટ, માછીમારોની હલચાલ, ચોરી અને ઘૂસણખોરી રોકવી પણ તેટલી જ જરૂરી છે જેટલી જમીન સરહદ સુરક્ષા.
-
જમીન પર પણ 15+ દેશો સાથે સરહદો છે, જેમાં કેટલાક સાથે પડકારજનક સંબંધો છે — ખાસ કરીને પશ્ચિમ (પાકિસ્તાન) અને ઉત્તર (ચીન) તરફ.
હાલની સ્થિતિ અને જરૂરિયાત
-
હાલમાં 55 સેટેલાઇટ કાર્યરત છે, જે સંખ્યાબંધ સરહદો અને દરિયાકાંઠાને સંપૂર્ણપણે કવર કરવા માટે અપૂરતા છે.
-
100-150 નવા ઉપગ્રહો તૈનાત કરવા પાછળનો હેતુ એ છે કે દરેક મહત્વના ઝોન પર 24×7 દેખરેખ રહે — આમાં હાઈ-રિઝોલ્યુશન ઈમેજિંગ, થર્મલ સેન્સિંગ, રેડાર આધારિત મોનીટરિંગ વગેરે સામેલ છે.
ખાનગી ક્ષેત્રની ભૂમિકા
-
વડાપ્રધાન મોદીના માર્ગદર્શન હેઠળ સ્પેસ પૉલિસી લવાઇ, જેમાં ખાનગી કંપનીઓને પણ અવકાશ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી.
-
આથી, આ ઉપગ્રહોની રચના અને લોન્ચિંગમાં ખાસ કરીને સ્ટાર્ટઅપ્સ અને ખાનગી કંપનીઓ પણ હવે સહભાગી બની શકે છે — જે ઝડપ અને નવીનતા બંને લાવે છે.
લશ્કર પર બોજ ઘટાડવો
-
સેટેલાઈટ આધારીત દેખરેખથી સરહદ પાટ્રોલિંગ વધુ ચોકસાઇથી થઈ શકે છે, જેથી મેનપાવરનું વહેંચણું વધુ અસરકારક રીતે થાય.
-
દુશ્મન દેશોની હરકતો પર પહેલાથી જાણકારી મળવી — મહત્વપૂર્ણ પગલું છે “pre-emptive security strategy” માટે.
