પહલગામ આતંકી હુમલા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ વધ્યો છે. બંને દેશમાં યુદ્ધની સ્થિતિ વચ્ચે વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે યુરોપ સહિત સમગ્ર વિશ્વને સ્પષ્ટપણે સંદેશ આપ્યો છે કે, ભારતને વિશ્વમાં ઉપદેશ આપનારા લોકોની નહીં, પણ સહયોગીઓની જરૂર છે. ખાસ કરીને બેવડું વલણ ધરાવતાં લોકોની તો જરૂર જ નથી.
ડો. એસ. જયશંકરે આર્કિટેક સર્કલ ઈન્ડિયા ફોરમ 2025માં વિશ્વની બદલાતી સ્થિતિ પર વાત કરતાં યુરોપને સંભળાવ્યું હતું કે, ભારત એવા દેશો સાથે કામ કરવા માગે છે, જે અંદરોઅંદર સન્માન અને સમજણની લાગણી ધરાવતા હોય. અમુક યુરોપિયન દેશો હજી પોતાના મૂલ્યો અને કાર્યો વચ્ચે તફાવત રાખી રહ્યા છે. જ્યારે અમે વિશ્વ તરફ નજર કરીએ છીએ, ત્યારે અમે પાર્ટનર્સની શોધ કરીએ છીએ. સલાહકારોની નહીં. ખાસ કરીને એવા સલાહકારો તો નહીં જ કે, જે તેમના પોતાના ઘરમાં કોઈ કામગીરી કરી રહ્યા નથી અને તે વિદેશને ઉપદેશ (સલાહ) આપે છે. યુરોપ આ સમસ્યા સામે ઝઝૂમી રહ્યું છે. ભારત એવા દેશો સાથે કામ કરવા માગે છે, જે પ્રમાણિકપણે વ્યવહાર અને સહયોગ આપતાં હોય.
વિદેશ મંત્રી ડો. એસ. જયશંકરના નિવેદનનો સાર નીતિગત દૃષ્ટિએ ખૂબ મહત્વનો છે. અહીં તેમની વાતના બે મુખ્ય પાસાં છે:
સહયોગી અંગેનું દૃષ્ટિકોણ:
ડૉ. જયશંકર સ્પષ્ટતા કરે છે કે ભારત સહયોગ માગે છે, પણ:
-
ફક્ત લેણદેણ નહીં, પરંતુ સમજણ અને સંવેદનશીલતા ધરાવતી ભાગીદારી જોઈએ.
-
તેવા સહયોગી જે:
-
પારસ્પરિક હિતોને સમજે,
-
જવાબદારી વહન કરે,
-
અને વિશ્વવ્યાપી સંજ્ઞા સાથે કામ કરવાનું અનુભવી હોય.
-
અનુભાવ, નીતિગત સ્પષ્ટતા અને સંયમ ધરાવતી ભાગીદારી એ આજના વૈશ્વિક પરિસ્થિતિમાં ભારત માટે અનિવાર્ય છે.
વિશ્વ પરિબળોની ભારત પર અસર:
જયશંકરે નોંધ્યું કે:
-
આજે ભારત એવું મૂખ્ય યથાર્થબોધ ધરાવતું દેશ છે કે જ્યાં:
-
આર્થિક, રાજકીય કે રણનીતિક બદલાવોનો સીધો પ્રભાવ પડે છે.
-
-
વિશ્વની હરિફાઈ અને નીતિગત અનિશ્ચિતતા, ખાસ કરીને:
-
અમેરિકાની નીતિ પરિવર્તનો
-
ચીનના વ્યૂહાત્મક પગલાં
-
પશ્ચિમી દેશોની લોકશાહી અંગેની બેવડી નીતિઓ
ભારત માટે પડકારરૂપ બની રહી છે.
-
તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે લોકશાહી ભારત માટે “થિયરી” નહીં, પણ એક “સંવિધાનિક વચન” છે, જે દેશની ઓળખ છે.
