ઈઝરાયેલ-ઈરાન યુદ્ધની સીધી અસર હવે ભારતના બાસમતી ચોખા નિકાસકારો પર પડતી જોવા મળી રહી છે, ખાસ કરીને ઈરાન તરફ જતા વેપાર પર. ઓલ ઇન્ડિયા રાઈસ એક્સપોર્ટર્સ એસોસિએશનના જણાવ્યા અનુસાર ઈરાન માટે મોકલાયેલા લગભગ 1 લાખ મેટ્રિક ટન બાસમતી ચોખાનો જથ્થો હાલમાં ગુજરાતના કંડલા અને મુંદ્રા પોર્ટ પર ફસાઈ ગયો છે. આ જથ્થો ઈરાન તરફની કુલ આયાતનો અંદાજે 18 થી 20 ટકા ભાગ ધરાવે છે. ઇરાન ભારત માટે સઉદી અરબ પછી બાસમતી ચોખાનું બીજું સૌથી મોટું નિકાસ બજાર છે. નાણાકીય વર્ષ 2024-25 (માર્ચમાં સમાપ્ત) દરમ્યાન ભારતે ઈરાનને લગભગ 10 લાખ મેટ્રિક ટન બાસમતી ચોખાની નિકાસ કરી હતી.
નિકાસકારો માટે ચિંતાજનક પરિસ્થિતિ એ છે કે શિપિંગ અને ઈન્સ્યોરન્સ બંને ક્ષેત્રોમાં વિકટતા ઊભી થઈ છે. મધ્ય પૂર્વમાં યુદ્ધસદૃશ સ્થિતિના કારણે ઈરાન માટે શિપિંગ ઉપલબ્ધ નથી અને મોટાભાગની શિપિંગ ઈન્સ્યોરન્સ પોલિસીઓમાં યુદ્ધની પરિસ્થિતિ માટે કવરેજ શામેલ ન હોય, એ પણ આ અવરોધને વધુ ગંભીર બનાવે છે. એસોસિએશનના અધ્યક્ષ સતીષ ગોયલે જણાવ્યું કે આંતરરાષ્ટ્રીય શિપિંગ કંપનીઓ અને ઇન્સ્યોરન્સ પ્રોવાઈડરો બંને તરફથી જવાબદારી લેવા ઈનકાર થયો છે, જેના કારણે માલ આગળ ધપાવી શકાય તેમ નથી.
આને કારણે ભારતીય નિકાસકારોના લગભગ ₹2,000 કરોડના પેમેન્ટ અટવાઈ ગયા છે, જે તેમની લિક્વિડિટી અને નાણાકીય સ્થિતિ પર સીધી અસર પાડે છે. નિકાસકારોએ અગાઉથી માલ તૈયાર કર્યો હતો, પરંતુ હવે ન વહેંચી શકાતા ખર્ચ અને વસૂલાત બંને અટકી પડી છે. પરિણામે ઘરેલુ બજારમાં બાસમતી ચોખાની કિંમતોમાં પણ 4-5 રૂપિયા પ્રતિ કિલોગ્રામનો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, કારણ કે અટકેલો જથ્થો દેશની અંદર ફરી વેચાણ માટે વળગે છે.
આ પરિસ્થિતિની ગંભીરતાને ધ્યાનમાં રાખી કેન્દ્ર સરકારના વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી પિયુષ ગોયલ 30 જૂને નિકાસકારો સાથે વિશેષ બેઠક કરશે. આ બેઠકમાં શિપિંગ રૂટ્સને સુરક્ષિત બનાવવા, વિકલ્પ શિપિંગ પોઇન્ટ્સ કે રી-ડાયરેકશન તેમજ નિકાસકારોની નાણાકીય સુરક્ષાને લગતા પગલાં અંગે ચર્ચા થવાની અપેક્ષા છે. નોંધનીય છે કે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 દરમ્યાન ભારતની બાસમતી ચોખાની કુલ નિકાસ 60 લાખ મેટ્રિક ટન રહી હતી — જેમાંથી મોટો હિસ્સો પાશ્ચાત્ય એશિયા તરફ જાય છે. યુદ્ધના હાલના દ્રશ્યો લંબાય તો ભારતના કૃષિ આધારિત નિકાસ ક્ષેત્રમાં વધુ પડકાર ઊભા થઈ શકે છે.
અમારી યુટ્યુબ ચેનલને લાઈક, શેર અને સબસ્ક્રાઈબ કરશો
हमारी यूट्यूब चैनल को लाइक, शेयर और सब्सक्राइब करे
Like, Share and Subscribe our YouTube channel
