જયપુરના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ, જાણો સમસ્ત વાર્તા

જયપુરની સ્થાપના પહેલા, આમેર (Amber) રાજ્ય રાજપૂત રાજાઓનું મુખ્ય મથક હતું. 10મી-11મી સદીમાં, કચ્છવાહા રાજપૂત વંશ અહીં શાસન કરતો હતો. આમેર કિલ્લો અને જગત શિરોમણી મંદિર જેવા ઐતિહાસિક સ્થળો આજે પણ તેનો ઈતિહાસ દર્શાવે છે.

મહારાજા સવાઈ જયસિંહ  (1688-1743) એક પ્રખર રાજનાયક અને વિજ્ઞાનપ્રેમી શાસક હતા. તેઓ જ્યોતિષશાસ્ત્ર અને વાસ્તુશાસ્ત્રમાં નિષ્ણાત હતા અને વિજ્ઞાન અને નક્ષત્રશાસ્ત્રના સંશોધનમાં ખૂબ રસ ધરાવતા હતા.

જંતર મંતર – તેમની મહાન વિજ્ઞાનિક ઉત્કૃષ્ટતા

તેમણે દિલ્લી, જયપુર, વારાણસી, ઉજ્જૈન અને મથુરામાં જ્યોતિષી યંત્રો અને અવલોકન મકાન (observatories) બનાવ્યા, જેને આજે “જંતર મંતર” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જયપુરનું જંતર મંતર વિશ્વ વિખ્યાત છે અને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ તરીકે જાહેર થયું છે.

તેમના વૈજ્ઞાનિક પ્રદાનમાં સામેલ છે:

 વિશાળ સુંડિયાલ (Sundial) – સૂર્યપ્રકાશ દ્વારા સમયનિર્ધારણ
વિવિધ જ્યોતિષ યંત્રો – ગ્રહોની ગતિ, ખગોળીય અવલોકન
દુનિયાના જુદા-જુદા વિજ્ઞાનીઓ સાથે સંવાદ

મહારાજા સવાઈ જયસિંહ એ ખગોળશાસ્ત્ર માટે ભારતની મહાન પરંપરાને ફરીથી જીવંત કરી

મહારાજા જયસિંહ એ જયપુર શહેરની રચના માટે બંગાળી ઇજનેર વિદ્યાધર ભટ્ટાચાર્ય ની મદદ લીધી. શહેરનું આયોજન શાસ્ત્રીય વાસ્તુશાસ્ત્ર અને જ્યોતિષશાસ્ત્ર અનુસાર કરવામાં આવ્યું હતું.

મહારાજા સવાઈ જયસિંહ  દ્વારા જયપુર શહેરનું આયોજન અત્યંત વૈજ્ઞાનિક અને જ્યોતિષશાસ્ત્ર આધારિત હતું.

જયપુર – નક્શત્રશાસ્ત્ર પર આધારિત શહેર
તેમણે શહેરને 8 મુખ્ય ખંડોમાં (સેક્ટરો) વિભાજિત કર્યું, જેમાં બજાર, મહોલ્લા અને મહેલના વિસ્તાર નક્કી કરવામાં આવ્યા.

નવગ્રહ સિદ્ધાંત પર આધારિત 9 બ્લોકવાળી નગરી
જયપુર  ની રચના “નવગ્રહ સિદ્ધાંત” અનુસાર કરવામાં આવી, જેમાં 9 મુખ્ય બ્લોક (વિભાગો) અલગ-અલગ ગ્રહોને અનુસરતા હતા.

શહેરની રચનાના મુખ્ય લક્ષણો:

સચોટ ગીધજ અને ચોંકસ ગલીઓ – સિદ્ધાંત મુજબ નમ્ર અને સુવ્યવસ્થિત માર્ગો
વિજ્ઞાન, જ્યોતિષ અને વાસ્તુશાસ્ત્ર પર આધારિત માળખું
રાજ્ય માટે અનુકૂળ વ્યવસાય અને સુરક્ષા વ્યવસ્થાઓ
શહેરમાં નર્મદા, ગંગા અને અન્ય પવિત્ર નદીઓનું પ્રતિબિંબ

જયપુર – ભારતનું પ્રથમ યોજિત (Planned) શહેર 
સુખ્ય માર્ગો અને જાળવણી માટે ઉંચા ગેટો અને દૃઢ દિવાલો

1876માં બ્રિટિશ રાજપૂત એજન્સીના શાસન દરમિયાન, પ્રિન્સ ઓફ વેલ્સ (Edward VII) જયપુરની મુલાકાતે આવ્યા. મહારાજા સવાઈ રામસિંહ એ આ પદાધિકારીના સ્વાગત માટે આખા શહેરને ગુલાબી રંગથી રંગાવ્યું. ત્યારથી, જયપુરને “Pink City” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

19મી સદીમાં જયપુર બ્રિટિશ શાસન હેઠળ આવ્યું. રાજા સવાઈ માધો સિંહ II (1880-1922) એ શહેરના આધુનિકીકરણ માટે પ્રયત્નો કર્યા. 1922-1949 દરમિયાન, મહારાજા સવાઈ માનસિંહ IIના શાસનકાળ દરમિયાન, જયપુર રાજપૂતાના રાજકીય અને ઔદ્યોગિક વિકાસનું કેન્દ્ર બન્યું.

1947માં, ભારત સ્વતંત્ર બન્યું, અને 1949માં, જયપુર રાજસ્થાન રાજ્યની રાજધાની તરીકે ઘોષિત થયું.