વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અમેરિકાના બે દિવસીય પ્રવાસમાં રાષ્ટ્રપ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ સાથે મળી દ્વિપક્ષીય બેઠકો કરી હતી. આ બેઠકો બાદ જાહેરાત કરવામાં આવી કે, ભારત વેપાર ખાધ ઘટાડવા માટે અમેરિકામાંથી એફ-35 લડાકૂ વિમાનો સહિત ઓઈલ એન્ડ ગેસ, ડિફેન્સ હાર્ડવેર પ્રોડક્ટ્સની ખરીદી વધારશે. પરંતુ ટ્રમ્પે સ્પષ્ટતા આપી છે કે, ભારત તેના (અમેરિકા) રેસિપ્રોકલ ટેરિફથી બચી શકશે નહીં.
બંને દિગ્ગજ નેતાઓએ દ્વિપક્ષીય વેપાર સંબંધોને વધુ ગાઢ બનાવવા ચર્ચા કરી હતી. જેમાં ટ્રમ્પે ગેરકાયદે વસતા ભારતીયોને પરત વતન મોકલવા, 26/11ના હુમલાનો ફરાર આરોપી તહવ્વુર રાણાનું પ્રત્યાર્પણ કરવાનું વચન આપ્યું છે.
ટ્રમ્પના નિવેદન પ્રમાણે, ભારત અને અમેરિકાની વેપાર ભાગીદારી આગામી સમયમાં વધુ મજબૂત થઈ શકે છે. ખાસ કરીને, ટેરિફ, ડિફેન્સ ખરીદી, અને એફ-35 સ્ટેલ્થ ફાઈટર જેટ્સ જેવા વિષયોએ મહત્વ મેળવ્યું છે.
ટ્રમ્પના મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ:
-
ટેરિફ મુદ્દો:
- ટ્રમ્પે અપેક્ષા રાખી છે કે ભારત અમેરિકી માલ-સામાન પરની ટેરિફ નીતિ તર્કસંગત બનાવે.
- “રેસિપ્રોકલ ટેરિફ પોલિસી” હેઠળ, તેઓ ભારત તરફથી પણ ટેરિફમાં ઘટાડાની અપેક્ષા રાખે છે, જેથી બંને દેશ વચ્ચે સમતોલ વેપાર થઈ શકે.
- આ મુદ્દો અગાઉ પણ ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો, ખાસ કરીને ઉચ્ચ ટેરિફ ધરાવતા ખાદ્યપદાર્થો, તબીબી ઉપકરણો, અને ટેક્નોલોજી પ્રોડક્ટ્સ પર.
-
ડિફેન્સ સહયોગ:
- ટ્રમ્પે ભારત માટે F-35 લડાયક વિમાન વેચવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી છે.
- જો આ થાય તો, ભારત એફ-35 જેવી સ્ટેલ્થ ટેક્નોલોજી પ્રાપ્ત કરનારા અમુક દેશોમાંથી એક બની શકે.
- ભારત હાલમાં એસ-400 ટ્રાયમ્ફ એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ રશિયા પાસેથી ખરીદી રહ્યું છે, જે અમેરિકાને ખુશ કરી શકતું નથી.
- એફ-35 ખરીદીનું ભવિષ્ય ભારત-અમેરિકા સંબંધોની ગતિ અને આર્મસ એક્વિઝિશન પૉલિસી પર નિર્ભર રહેશે.
ભારત માટે સંભવિત પરિણામો:
- વ્યાપાર: જો ટેરિફ ઘટાડો થાય, તો અમેરિકી કંપનીઓ માટે ભારતીય બજારમાં પ્રવેશ સરળ બની શકે છે, ખાસ કરીને એલેક્ટ્રોનિક્સ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, અને કૃષિ સેક્ટરમાં.
- ડિફેન્સ: જો ભારત એફ-35 લેવાનો નિર્ણય કરે, તો તે IAF (Indian Air Force) માટે મોટી ટેક્નોલોજીકલ ઉન્નતિ સાબિત થશે.
- ભવિષ્યની વાટાઘાટો: ભારત અને અમેરિકા ટ્રેડ અને ડિફેન્સ બંને ક્ષેત્રમાં આગામી ઉચ્ચ સ્તરીય મંત્રણા યોજી શકે છે.
PM મોદી સાથે મુલાકાત પહેલાં લીધો નિર્ણય
પીએમ મોદી સાથેની મુલાકાત પહેલાં જ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે રેસિપ્રોકલ ટેરિફ લાદવાનો આદેશ આપ્યો હતો. બાદમાં પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, ‘કોઈ ફરક પડતો નથી કે, તે ભારત હોય કે, અન્ય કોઈ દેશ, અમે એટલો જ ટેરિફ લાદીશું જેટલો તેઓ અમારી પાસેથી વસૂલે છે. ભારતથી આયાત થતી ચીજો પર પણ એટલો જ ટેરિફ લાદવામાં આવશે, જેટલો તેઓ અમારી પાસેથી વસૂલે છે.’
ભારતે હાલમાં જ ટેરિફ ઘટાડ્યા
વડાપ્રધાન મોદીની અમેરિકા મુલાકાત પહેલાં જ ભારતે અયોગ્ય અને ઊંચા ટેરિફમાં ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી હતી. ઉલ્લેખનીય છે, ભારત જેટલો પણ સામાન અન્ય દેશો પાસેથી ખરીદે છે, તેના પર 14 ટકા ટેરિફ લાદે છે, જ્યારે ચીન 6.5 ટકા અને કેનેડા 1.8 ટકા ટેરિફ લગાવે છે. ટ્રમ્પે કહ્યું કે, ‘વડાપ્રધાન મોદીએ તાજેતરમાં ભારતના અન્યાયી ટેરિફમાં ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી છે. ભારત સાથે અમેરિકાની વેપાર ખાધ લગભગ $100 અબજ છે, વડાપ્રધાન મોદી અને હું સંમત થયા છીએ કે અમે લાંબા સમયથી ચાલતા અસંતુલનને દૂર કરવા માટે સંકલન કરીશું જેને છેલ્લા ચાર વર્ષમાં દૂર કરવાની જરૂર હતી.’
