ચીનના ઈશારે તાજેતરમાં ભારત વિરુદ્ધ ઝેર ઓકતું માલદીવ પોતાનો ઈતિહાસ અને તેના ખરાબ દિવસો ભૂલી રહ્યું છે. જ્યારે પણ મદદની જરૂર પડી છે, ત્યારે ભારત આ નાના ટાપુ દેશને મદદ કરવા માટે પ્રથમ રહ્યું છે. માલદીવ એશિયાનો સૌથી નાનો દેશ છે (વિસ્તાર અને વસ્તીની દ્રષ્ટિએ) અને તે હિંદ મહાસાગરમાં સ્થિત છે. તે મિનિકોય ટાપુ અને ચાગોસ દ્વીપસમૂહ વચ્ચેના 26 એટોલ્સ વચ્ચે એક ડબલ ચેનની જેમ ફેલાયેલું છે. તેની નીચે લગભગ 1200 ટાપુઓ છે, જે પોતાની પ્રાકૃતિક સુંદરતા માટે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ છે. અહીંની સંસ્કૃતિ દક્ષિણ ભારત અને શ્રીલંકાની નિકટતાથી પ્રભાવિત છે.
ક્યારે વસી પહેલી વસ્તી?
માલદીવની પહેલી વસ્તી આશરે ઈ.સ પૂર્વે પાંચમી સદી પહેલા સ્થાયી થઈ હતી. તે ઐતિહાસિક પુરાવાઓ તેમજ દંતકથાઓ પર આધારિત છે. માલદીવના ઐતિહાસિક યુગનું વર્ણન વિવિધ પુરાતત્વીય પુરાવાઓ અને ગ્રંથોમાં કરવામાં આવ્યું છે. જો કે, તે પણ વ્યાપકપણે સમજવામાં આવે છે અને સ્વીકારવામાં આવે છે કે માલદીવનો ઇતિહાસ માત્ર ખંડિત નથી પરંતુ આજ સુધી પ્રપંચી રહ્યો છે.
શું છે ગુજરાત કનેક્શન?
જો કે, પુરાતત્વવિદો અને ઈતિહાસકારો વચ્ચે સર્વસંમતિ છે કે માલદીવના પ્રથમ રહેવાસીઓ મુસ્લિમ ન હતા. તેમના મતે, માલદીવમાં સ્થાયી થનારા સૌ- પ્રથમ લોકો કદાચ ગુજરાતી ભારતીયો હતા, જેઓ લગભગ 500 ઈસા પૂર્વ પહેલા શ્રીલંકા પહોંચ્યા હતા અને પછી ત્યાંથી માલદીવમાં સ્થાયી થયા હતા.
મહાવંશ શિલાલેખ, અનુરાધાપુરાની મહાસેનાના સમયગાળાની શ્રીલંકાનો એક ઐતિહાસિક ઈતિહાસ છે, શ્રીલંકાથી માલદીવમાં લોકોના સ્થળાંતરની વિગતો આપે છે. જોકે, કેટલાક ઈતિહાસકારો એવી દલીલ કરે છે કે માલદીવમાં સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિના સમયગાળામાં પણ અગાઉ વસવાટ કરવામાં આવ્યો હશે, પરંતુ માલદીવમાં પુરાતત્વીય ખોદકામમાં મળેલી કલાકૃતિઓ ઈસ્લામિક સમયગાળા પહેલા દેશમાં હિન્દુ ધર્મની હાજરીના નક્કર પુરાવા આપે છે.
કાલીબંગાથી આવ્યા હતા શરૂઆતના રહેવાસીઓ
17મી સદીમાં અલ્લામા અહમદ શિહાબુદ્દીન દ્વારા લખાયેલ પુસ્તક ફી અથર મિધુ અલ-કાદિમા (મિધુના પ્રાચીન અવશેષો પર) જણાવે છે કે માલદીવના પ્રથમ રહેવાસીઓ ધેવિસ તરીકે ઓળખાતા હતા અને તેઓ ભારતના કાલીબંગન (રાજસ્થાન)થી આવ્યા હતા.
બિહાર અને બૌદ્ધ ધર્મ સાથે કનેક્શન
પુસ્તકમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આ દ્વીપસમૂહમાં ઇસ્લામના પ્રસાર પહેલા અહીં બૌદ્ધ ધર્મ પ્રચલિત હતો, જે ત્રીજી સદી પૂર્વે સમ્રાટ અશોકના વિસ્તરણ અભિયાનનો એક ભાગ હોઈ શકે છે. તમને જણાવી દઈએ કે સમ્રાટ અશોક પાટલીપુત્રના વિશ્વ પ્રસિદ્ધ અને શક્તિશાળી મૌર્ય વંશના મહાન સમ્રાટ હતા. અશોક બૌદ્ધ ધર્મના સૌથી ભવ્ય રાજા હતા. સમ્રાટ અશોકનું પૂરું નામ દેવનામપ્રિયા અશોક હતું. તેમનું શાસન 304થી ઈસા પૂર્વ અને 232 ઈસા પૂર્વ વચ્ચે હતું. પાટલીપુત્ર આજનું પટના છે.
ઈતિહાસકારોના મતે, માલદીવમાં શોધાયેલા મોટાભાગના પુરાતત્વીય અવશેષો બૌદ્ધ સ્તૂપ છે, જેની રચના અર્ધવર્તુળાકાર છે અને બૌદ્ધ સાધુઓ અને સાધ્વીઓ દ્વારા ધ્યાન અને મઠના હેતુઓ માટે તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.
માલદીવમાં ઇસ્લામ યુગનો ઉદય
માલદીવના પ્રસિદ્ધ ન્યૂઝ પોર્ટલ ‘ધ એડિશન’ના અહેવાલ મુજબ માલદીવમાં ઈસ્લામનો ઉદય કોઈ અચાનક ઘટના ન હતી. તેના બદલે તે 12મી સદી દરમિયાન આરબ વેપારીઓના આગમન સાથે શરૂ થયું હતું. આરબ વેપારીઓએ તત્કાલીન બૌદ્ધ રાજાઓ સાથે સંબંધો વિકસાવવાનું શરૂ કર્યું. પાછળથી શોધાયેલી તાંબાની તકતીઓ અનુસાર, માલદીવના બૌદ્ધ રાજા ધોવેમી કલામિંજા સિરી થિરીબુવના-અદિત્થા મહારાદુન, 1153 અથવા 1193માં ઇસ્લામ અપનાવ્યો હતો. તે પછી અહીં ઇસ્લામનો ફેલાવો શરૂ થયો.
ઈતિહાસકારોના મતે, માલદીવ પરંપરાગત રીતે હિંદુમાંથી બૌદ્ધ રાષ્ટ્રમાં બદલાઈ ગયું, ત્યારબાદ 12મી સદીની આસપાસ ઈસ્લામમાં રૂપાંતરિત થયું. ઈતિહાસકારોએ આનો શ્રેય અબુ અલ-બરકત યુસુફ અલ-બરબારીને આપ્યો છે. જો કે આ સાર્વત્રિક રીતે સ્વીકાર્ય નથી. કેટલાક લોકો માલદીવના ઈસ્લામીકરણનો શ્રેય મોરોક્કોથી આવેલા બાર્બેરિયનોને આપે છે.
ઉત્તર આફ્રિકન પ્રવાસી ઇબ્ન બટુતા દ્વારા સંભળાવવામાં આવેલી કહાનીઓ અનુસાર બારબરી, માલદીવના ટાપુઓ પર ઇસ્લામ ફેલાવવા માટે જવાબદાર હતા. જેણે સ્થાનિક રાજા રન્ના મારીને તાબે કરી હતી. માલદીવની લોકકથાઓમાં, રાજા રન્નાનું વર્ણન એક રાક્ષસ તરીકે કરવામાં આવ્યું છે જે સમુદ્રમાંથી આવ્યા હોવાનું કહેવાય છે. ઐતિહાસિક વિગતો અસ્પષ્ટ હોવા છતાં તે હકીકત છે કે માલદીવ 12મી સદીથી મુસ્લિમ રાષ્ટ્ર છે.
