રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના પ્રમુખ મોહન ભાગવતે હૈદરાબાદમાં યોજાયેલ લોકમંથન 2024માં ભારતીય સંસ્કૃતિ, વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણ અને મૂલ્યપ્રણાલીઓ પર ભાર મૂક્યો. આ અવસર પર તેમણે દેશના ઇતિહાસ, વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધિઓ અને આધુનિકતામાં નૈતિકતાના મિશ્રણની મહત્વતા પર વિશેષ ધ્યાન દોર્યું.
મુખ્ય બિંદુઓ:
1. ભારતીય સંસ્કૃતિ અને મૂલ્યપ્રણાલી:
- મોહન ભાગવતે કહ્યું કે ભારતની સંસ્કૃતિ અને મૂલ્યપ્રણાલી વ્યક્તિની બુદ્ધિ અને તર્ક પર આધારિત છે.
- દેશે અન્ય દૃષ્ટિકોણોની નકલ કરવાની જરૂર નથી, પરંતુ તેમાંથી ઉપયોગી વસ્તુઓ અપનાવી શકે છે, જો તે દેશના આત્મા અને સંરચનાના અનુરૂપ હોય.
- તેમણે સનાતન ધર્મ અને સંસ્કૃતિને સમકાલીન સમય માટે પ્રસ્તુત કરવાની જરૂરિયાત ઉપર ભાર મૂક્યો.
2. વિજ્ઞાન અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI):
- મોહન ભાગવતે વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિ અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) જેવા ટેકનોલોજીના નૈતિક ઉપયોગ પર જોર આપ્યો.
- તેમણે ઉદાહરણ આપ્યું કે વૈજ્ઞાનિકો નૈતિકતાને આધાર બનાવીને ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરી રહ્યા છે, તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
3. ભારતનું ભૂલાયું ગૌરવ પુન: સ્થાપિત કરવું:
- મોહન ભાગવતે ભારતીય ઇતિહાસ અને વૈજ્ઞાનિક ગૌરવને ફરીથી પ્રકાશિત કરવાની જરૂરીયાત વ્યક્ત કરી.
- તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ભારતના ભૂતકાળના વૈજ્ઞાનિક અને તત્ત્વચિંતનાત્મક વિભૂતિઓના યોગદાનને વિશ્વ સમક્ષ પ્રસ્તુત કરવું જોઈએ.
4. સનાતન ધર્મના આધુનિકતાવાદ:
- તેમણે કહ્યું કે સનાતન ધર્મ માત્ર પ્રાચીન જ્ઞાન નથી, તે આધુનિક સમય માટે પણ યોગ્ય છે, જો તેને યોગ્ય રીતે સમજવામાં આવે.
- ભારતીય સંસ્કૃતિમાં આધુનિક ટેકનોલોજી અને વિકાસ સાથે મૂલ્યપ્રણાલીનું સંકલન કરવું જોઈએ.
મોહન ભાગવતનો સંદેશ:
મોહન ભાગવતે પોતાના ભાષણમાં ભાર મૂક્યો કે ભારતીય સંસ્કૃતિ તેની મૂળિયાથી જ વૈજ્ઞાનિક અને તર્કસંગત છે. આ સંસ્કૃતિનો ગૌરવ પુન: સ્થાપિત કરવાનો સમય છે, જે દેશને આંતરિક અને વૈશ્વિક સ્તરે મજબૂત બનાવી શકે છે. આ સાથે, તેઓએ ટેકનોલોજી અને નૈતિકતા વચ્ચે સમતોલન સાધવા માટે ભારતીય દૃષ્ટિકોણ અપનાવવાની વાત કરી.
આરએસએસ પ્રમુખે કહ્યું કે વિવિધતામાં પણ એકતાનો સમાવેશ છે. એકતા છે તો બધું આપણું છે. બધા સુખી થશે તો આપણે પણ ખુશ થઈશું. તેમણે કહ્યું કે એક સમય એવો હતો જ્યારે દેશમાં બધાં સંસાધનો પર સમાજનું આધિપત્ય હતું. પરંતુ પછી વિદેશી શાસક આવ્યા અને આપણા સંસાધનો પર કબજો કરી લીધો. તેના પરિણામે આપણે આવી સ્થિતિમાં પહોંચી ગયા. આપણે એટલા માટે આવા થયા કેમ કે, આપણે અધર્મપતિ બની ગયા હતા. આપણે સ્વાભિમાન ગુમાવી ચૂક્યા હતા. પોતાના જીવનનાં લક્ષ્ય ભૂલી ગયા. પરંતુ હવે આપણે પોતાના ધર્મને અપનાવવાની જરૂર છે. તે માટે આપણે સંસ્કૃતિને સાચવવી પડશે.
