સુપ્રીમ કોર્ટે મદરેસાઓને મહત્વપૂર્ણ રાહત આપતાં અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના એક ચુકાદાને રદ કરી દીધું. આ ચુકાદામાં હાઈકોર્ટએ મદરેસાઓ પર કેટલાક નિયંત્રણો મૂક્યાં હતા, જેમાં મદરેસાઓના નફો પર નિયંત્રણ, નમાજ-અધ્યાય અને ગ્રાન્ટના ઉપયોગના મામલાંનો સમાવેશ હતો.
સુપ્રીમ કોર્ટે આ ચુકાદાને રદ કરતા જણાવ્યું કે મદરેસાઓ નફાના આધારે કામ નથી કરતી, પરંતુ તે શૈક્ષણિક અને સામાજિક સેવા પ્રદાન કરતી સંસ્થાઓ છે. આ નિર્ણય મદરેસાઓ અને તેમની શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ માટે રાહતરૂપ સાબિત થયો છે.
આ કેસને સંલગ્ન કરવામાં મદરેસાઓના અધિકારો, શૈક્ષણિક સ્વતંત્રતા અને ધર્મની સ્વતંત્રતા પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.
ઉત્તર પ્રદેશ મદરેસા એજ્યુકેશન બોર્ડ એકટ 2004ને બંધારણીય (કંસ્ટિટ્યૂશનલ) માન્યતા આપી છે. આ ચુકાદાથી મદરેસા એજ્યુકેશન બોર્ડના માળખાને કાયદેસર માને છે, અને રાજ્ય સરકાર દ્વારા આ કાયદાની અમલવારીને આધારિત માન્યતા મળી છે.
આ આદેશ સાથે, સુપ્રીમ કોર્ટે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના 22 માર્ચ 2023ના ચુકાદાને ફગાવી દીધો છે. અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે આ કાયદાને રદ કરી દીધો હતો, જે મુજબ મદરેસાઓને બોર્ડ હેઠળ જોડાવા અને તેની પરીક્ષણ પ્રણાલી અનુસરોવાની ફરજિયાતી કરી હતી.
કોર્ટે આ નિર્ણાયો આપતાં જણાવ્યું કે મદરેસાઓના શિક્ષણને નિયમિત અને ગોઠવણ કરવામાં રાજ્યના હક છે, પરંતુ તે ધર્મની સ્વતંત્રતા અને મદરેસાની પરંપરાઓ પર વળતર નહીં પાડે.
આ નિર્ણય મદરેસાઓ માટે રાહતરૂપ સાબિત થયો છે, કારણ કે તે તેમની સ્વતંત્રતા અને શૈક્ષણિક ધોરણોને જાળવવા માટે જરૂરી કાયદેસર આધાર પૂરો પાડે છે.
ઉત્તર પ્રદેશ મદરેસા એજ્યુકેશન બોર્ડ એકટ 2004 ને બંધારણીય જાહેર કર્યો છે. કોર્ટે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના 22 માર્ચના નિર્ણયને પણ ફગાવી દીધો હતો જેમાં યુપી મદરસા એક્ટને રદ્દ કરવામાં આવ્યો હતો. મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડી વાય ચંદ્રચુડની અધ્યક્ષતાવાળી બેંચના નિર્ણય બાદ રાજ્યની મદરેસાઓને માન્યતા મળવાની અને તેમની કામગીરીમાં સ્થિરતા આવવાની સંભાવના છે.
સરકાર મદરેસા શિક્ષણ અંગે નિયમો બનાવી શકે
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે સરકાર મદરેસા શિક્ષણને લઈને નિયમો બનાવી શકે છે. કોઈપણ વિદ્યાર્થીને ધાર્મિક શિક્ષણ માટે દબાણ કરી શકાય નહીં. SC એ પણ કહ્યું કે મદરેસા બોર્ડ ફાઝિલ, કામિલ જેવી ઉચ્ચ ડિગ્રીઓ આપી શકે નહીં, જે UGC એક્ટની વિરુદ્ધ છે.
અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે આ કાયદો રદ કર્યો હતો
આ વર્ષે 22 માર્ચે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે યુપી મદરસા એકટ 2004 ને ગેરબંધારણીય જાહેર કર્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું હતું કે આ કાયદો ધર્મનિરપેક્ષતાના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન કરી રહ્યો છે અને મદરેસાઓમાં ભણતા બાળકોને નિયમિત શાળામાં ટ્રાન્સફર કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે આ આદેશ પર વચગાળાનો સ્ટે મુકી દીધો હતો.
